Όποτε χρειάζεται να «πιεστώ» σε μια δύσκολη προπόνηση, δε δείχνω καμία απολύτως προσοχή στα αυτιά μου. Βάζω ένα δυνατό κομμάτι, ανεβάζω την ένταση του Apple Watch όσο πιο ψηλά γίνεται, και τρέχω όσο γρηγορότερα μου επιτρέπει το εξαντλημένο σώμα μου. Όπως κι αν πάει, όποιον χρόνο κι αν πετύχω, η αίσθηση είναι πάντα η ίδια. Είναι μια κατάσταση που ταυτόχρονα απεχθάνομαι και λατρεύω. Γεμίζω φόβο πριν την προσπάθεια, αλλά και ευγνωμοσύνη όταν τελειώνει. Ξέρω πόσο ευεργετικό είναι για σώμα, μυαλό και ψυχή να τα δίνεις όλα πού και πού.
Κι όμως: έχω την υποψία ότι αυτό το «τελετουργικό» δεν μπορεί να είναι καλό για την ακοή μου. Πόσες φορές μπορείς να «ζορίσεις» τα ακουστικά σου οστάρια χωρίς να προκαλέσεις μόνιμη βλάβη; Κι αν όντως τα αυτιά μου υποφέρουν, πώς να αξιολογήσω και να συγκρίνω την υγεία τους σε σχέση με την υγεία της καρδιάς ή του εγκεφάλου μου;
Η μουσική είναι εργογόνος
Πρώτα απ’ όλα: η μουσική βελτιώνει την απόδοση. Όπως κατέγραψε μια ομάδα επιστημόνων της άσκησης, η μουσική μπορεί να μειώσει την αίσθηση της κόπωσης «μέσω διάσπασης και απόσπασης της προσοχής». Αυτό δεν σημαίνει ότι είναι απαραίτητη για μια καλή προπόνηση. Ξέρω πολλούς δρομείς, ποδηλάτες και γυμναστηριακούς τύπους που προτιμούν να ασκούνται χωρίς μουσική. Όμως υπάρχει λόγος που οι εκπαιδευτές της Peloton πρέπει να ξέρουν να φτιάχνουν την τέλεια playlist. Αν χρησιμοποιηθεί σωστά, το κατάλληλο τραγούδι μπορεί να λειτουργήσει είτε καθοδηγητικά (π.χ. χαμηλότερο BPM για προθέρμανση, αποθεραπεία ή steady-state cardio) είτε εμψυχωτικά (με ρεφρέν που απογειώνει ή στίχους που εμπνέουν για έντονη προσπάθεια). Στην καλύτερή της εκδοχή, η μουσική μπορεί να σε βάλει στη λεγόμενη «flow state».
Ο Μπετόβεν θα εκτοξεύσει την απόδοσή σου στο γυμναστήριο
Πόσο δυνατά είναι υπερβολικά δυνατά;
Συμφωνούμε όλοι ότι η μουσική είναι χρήσιμη. Αλλά σίγουρα είναι χρήσιμη χωρίς να τη βάζουμε στο τέρμα, σωστά; Ακόμα και σύντομες εκθέσεις σε δυνατούς ήχους μπορούν να βλάψουν τα τριχωτά κύτταρα του κοχλία. Σύμφωνα με παγκόσμιες μελέτες του 2020, το 25% των ανθρώπων ηλικίας 12–35 ετών ακούει ήχους σε επικίνδυνα επίπεδα. Αν έχεις την ένταση στο μέγιστο, αυτό σημαίνει ότι βρίσκεσαι περίπου μεταξύ 94–110 ντεσιμπέλ (dB) — ενώ μόνο 85 dB είναι αρκετά για να προκαλέσουν βλάβη με την πάροδο του χρόνου. Τι σημαίνει βλάβη στην ακοή; Ίσως γνωρίζεις την εμβοή, εκείνο το εκνευριστικό βουητό που βασανίζει πολλούς ηλικιωμένους. Περίπου 60 εκατομμύρια Αμερικανοί την αντιμετωπίζουν, αν και μόνο το 10% των περιπτώσεων απαιτεί επαγγελματική βοήθεια.
Ωστόσο, η απώλεια ακοής συνδέεται ανησυχητικά με αυξημένο κίνδυνο άνοιας, κατάθλιψης και ακόμα και πτώσεων. Αυτό το τελευταίο με εξέπληξε. Όμως έχει να κάνει με την περιβαλλοντική αντίληψη και την ψυχική ενέργεια. Είναι εξαντλητικό να περνάς τα γηρατειά σου προσπαθώντας συνεχώς να καταλάβεις τι είπε κάποιος ή από πού προέρχεται ένας ήχος. Μπορεί να επηρεάσει την αυτονομία σου και να φουσκώσει τους ιατρικούς λογαριασμούς.
Τι μπορείς να κάνεις;
Υπάρχουν λύσεις. Οι ειδικοί του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας προτείνουν τον κανόνα «60-60»: ποτέ πάνω από 60% της έντασης για περισσότερα από 60 λεπτά. Αν δεν εμπιστεύεσαι τον εαυτό σου, όρισε ένα ανώτατο όριο έντασης στη συσκευή σου.
Αυτά είναι τα ιδανικά running τραγούδια ανάλογα με τον στόχο σου
Σημασία έχει και το είδος των ακουστικών. Τα noise-canceling ακουστικά «πνίγουν» τους εξωτερικούς ήχους, οπότε μπορείς να ακούς καθαρά χωρίς να ανεβάζεις την ένταση. (Απλώς έχε στο νου σου ότι έτσι μειώνεται η αντίληψη του περιβάλλοντος, όχι και τόσο ασφαλές αν τρέχεις σε δρόμο.) Κάποιοι προτιμούν τα ακουστικά οστικής αγωγής, που σου επιτρέπουν να ακούς μουσική χωρίς να στέλνεις τον ήχο κατευθείαν στο τύμπανο. Παρόλα αυτά, δεν είναι «δωρεάν πάσο»: αν ανεβάσεις πολύ την ένταση, εξακολουθείς να υπερφορτώνεις τον κοχλία, απλώς με διαφορετικό τρόπο. Είναι πιο χρήσιμα για περιστασιακή ακρόαση. Αν πηγαίνεις σε ομαδικά μαθήματα γυμναστικής, να θυμάσαι ότι η μουσική εκεί συχνά φτάνει τα 93–101 dB, σύμφωνα με μελέτη του 2021. Προφανώς δεν θέλεις να είσαι αυτός που θα ζητήσει από τον ενθουσιώδη trainer να χαμηλώσει το «Lose Yourself». Όμως 15 λεπτά στα 100 dB μπορούν να κάνουν σοβαρή ζημιά, οπότε σκέψου το αν αυτή είναι η βασική σου μορφή άσκησης.
Τελικά, εσύ αποφασίζεις αν μια σπριντ προπόνηση ή μια προσπάθεια για νέο ρεκόρ στο πάγκο αξίζει μια «επίθεση» στα αυτιά σου. Όπως πάντα, είναι σημαντικό να ξεχωρίζεις τους στόχους ευεξίας από τους αθλητικούς στόχους. Κάνουμε κάθε λογής θυσίες για το πρώτο, και όσο κυνηγάω κάποια προσωπικά ρεκόρ, νομίζω ότι μπορώ να το δικαιολογήσω. Αλλά ξέρω ότι δανείζομαι κάτι που ίσως δεν πάρω ποτέ πίσω.
