Κάποτε τα social media μας υποσχέθηκαν έναν καλύτερο κόσμο. Έναν κόσμο ανοιχτό, δικτυωμένο, όπου η επικοινωνία θα γινόταν πιο άμεση, οι άνθρωποι θα ερχόντουσαν πιο κοντά και η πληροφορία θα ήταν ελεύθερη και προσβάσιμη σε όλους. Μια δεκαπενταετία μετά, το όνειρο έχει αρχίσει να τσαλακώνεται. Στη θέση του, μια νέα πραγματικότητα αναδύεται: η εποχή των anti-social media. Μια εποχή όπου οι πλατφόρμες γίνονται λιγότερο κοινωνικές και οι χρήστες πιο επιφυλακτικοί, απομονωμένοι, κουρασμένοι.
Και ίσως για πρώτη φορά, δεν φταίει μόνο η τοξικότητα, η παραπληροφόρηση ή ο ατέρμονος καβγάς στο timeline. Φταίει ότι τα social media έχουν πάψει να είναι “social”.
Το TikTok δεν είναι social media, είναι μια μηχανή ψυχαγωγίας. Το Instagram δεν είναι μέρος για να μοιραστείς στιγμές, είναι μια βιτρίνα ή ακόμη χειρότερα στην Ελλάδα λειτουργεί ως το Tinder των φτωχών. Το X έχει μετατραπεί σε μια αρένα, όπου ο πιο δυνατός θόρυβος κερδίζει. Και το Facebook… είναι το Facebook. Ας πούμε απλώς ότι το χρησιμοποιείς μόνο όταν χρειάζεται να κανονίσεις reunion με το λύκειο ή για να σου θυμίζει τα γενέθλια κάποιου φίλου σου.
Η Gen Z φλερτάρει μέσω Instagram και υπάρχει σοβαρός λόγος πίσω από αυτό
Οι πλατφόρμες σχεδιάστηκαν για να μας συνδέουν, αλλά εξελίχθηκαν σε συστήματα που μας παρακολουθούν, μας πουλάνε, μας ταξινομούν. Το κοινωνικό στοιχείο χάθηκε μέσα στον αλγόριθμο και μαζί του η αυθεντικότητα. Εκτός από τα posts των ηλικιωμένων που το κρατούν ακόμη αυθεντικό.
Η κούραση είναι πραγματική
Αν πριν λίγα χρόνια “ανέβαζες για να μοιραστείς”, σήμερα οι περισσότεροι ανεβάζουν από συνήθεια ή όχι καθόλου. Η κοινωνική πίεση, η υπερπαραγωγή περιεχομένου, ο φόβος του σχολίου και η αίσθηση ότι όλα κρίνονται έχουν δημιουργήσει μια νέα κατάσταση: social burnout. Κανείς δε θέλει πραγματικά να μιλήσει, όλοι θέλουν απλώς να επιβιώσουν ψηφιακά. Κάπου μέσα στον θόρυβο, γεννιέται μια διαφορετική ψηφιακή νοοτροπία. Ιδιωτικά accounts, κλειστές κοινότητες, group chats, broadcast channels, Discord servers. Μικρές online “γειτονιές” που θυμίζουν κάτι από την παλιά εποχή του ίντερνετ: αυθεντικές, ανθρώπινες, όχι τέλειες αλλά αληθινές. Θυμάσαι το παλιό, ορθόδοξο Twitter; Αν ναι, τότε ξέρεις τι εννοώ. Οι χρήστες δε θέλουν πια να είναι δημόσια πρόσωπα. Θέλουν απλώς να έχουν χώρο.
Ο αλγόριθμος δεν είναι φίλος σου
Ένας από τους βασικούς λόγους της anti-social εποχής είναι ότι η λογική της συμμετοχής έχει αλλάξει. Παλιά αλληλεπιδρούσες για να συνδεθείς. Σήμερα αλληλεπιδράς γιατί αλλιώς δεν υπάρχεις στο feed. Το σκέφτομαι άρα υπάρχω έχει μετατραπεί σε ποστάρω άρα υπάρχω. Η σχέση δεν είναι πια κοινωνική,είναι συναλλακτική. Σου κάνω like, μου κάνεις και γίναμε. Αλλά στο τέλος, σε αυτή τη συναλλαγή ο χρήστης βγαίνει πάντα χαμένος: χαμένος χρόνος, χαμένη προσοχή, χαμένη διάθεση.
Η νέα επανάσταση: το OFF είναι το νέο ON
Όσο αυξάνεται το online noise, τόσο μεγαλώνει και η ανάγκη για αποσύνδεση. Το πραγματικό trend των επόμενων χρόνων δε θα είναι το νέο app, το νέο filter ή το νέο viral format. Θα είναι η ψηφιακή επαναφορά: Κλείνω ειδοποιήσεις, περιορίζω την έκθεση, δημιουργώ σε μικρούς κύκλους, δε νιώθω υποχρεωμένος να “είμαι εκεί”. Λέμε αντίο στο FOMO.
Οι ηλικιωμένοι άνδρες είναι καλύτεροι από εσένα στο Instagram
Ποιο είναι το πιο επαναστατικό πράγμα σήμερα; Να μην κοινοποιείς τα πάντα.
Ωστόσο μην προτρέχουμε. Δεν ζούμε το τέλος των social media. Ζούμε την μεταμόρφωσή τους. Καθώς οι χρήστες γίνονται πιο ώριμοι, οι πλατφόρμες θα αναγκαστούν να προσαρμοστούν ή να χαθούν. Οι νέες γενιές δεν έχουν την ίδια ψευδαίσθηση που είχαμε εμείς κάποτε. Δεν ενθουσιάζονται εύκολα. Δεν επενδύουν συναισθηματικά. Έχουν δει ήδη τι υπάρχει πίσω από την κουρτίνα.
Η εποχή των anti-social media δεν είναι καταθλιπτική. Είναι απαραίτητη. Είναι μια υπενθύμιση ότι οι άνθρωποι χρειάζονται ανθρώπους, όχι αλγορίθμους. Και αν το μέλλον του ψηφιακού κόσμου είναι πιο μικρό, πιο ήσυχο, πιο αυθεντικό;
Ίσως να είναι και για πρώτη φορά πραγματικά κοινωνικό.
