Η απόφαση της κυβέρνησης και των αλυσίδων σούπερ μάρκετ να εφαρμόσουν μειώσεις περίπου 8% μεσοσταθμικά σε περισσότερους από 2.000 κωδικούς προϊόντων φέρνει αισιοδοξία ότι υπάρχει πραγματική βούληση να ασκηθεί πίεση στο κόστος ζωής. Όμως το ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί είναι αν αυτή η κίνηση είναι επαρκής.
Με 20 ευρώ το 2004 έπαιρνες σακούλες. Το 2025 παίρνεις κρίση πανικού
Καταρχάς, πρέπει να αναγνωριστούν τα θετικά: μειώσεις 8% στα βασικά είδη — όπως γαλακτοκομικά, απορρυπαντικά, τρόφιμα και βρεφικά προϊόντα — έχουν άμεσο αντίκτυπο στο καθημερινό καλάθι των νοικοκυριών. Ειδικά για τα πιο ευάλωτα στρώματα, όπου μεγάλο μέρος του εισοδήματος αναλώνεται σε είδη πρώτης ανάγκης, μια τέτοια μείωση μπορεί να προσφέρει έστω προσωρινή ανακούφιση. Η πρωτοβουλία αυτή αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία από το γεγονός ότι οι μειώσεις θα είναι εμφανείς στον καταναλωτή και θα συνοδεύονται από ελέγχους για να αποτραπούν αυθαίρετες ανατιμήσεις. Αυτό ενισχύει τη διαφάνεια και δίνει στον πολίτη τη δυνατότητα να συγκρίνει και να επιλέγει πιο συνειδητά.
Ωστόσο, οι προκλήσεις είναι πολλές. Oι μειώσεις θα ισχύσουν κυρίως μέχρι το τέλος του έτους. Αυτό σημαίνει ότι πρόκειται για ένα μέτρο προσωρινό. Αν η αγορά, οι αλυσίδες και οι προμηθευτές δεν θεσπίσουν μηχανισμούς που να συγκρατήσουν τις τιμές και μετά το πέρας αυτής της περιόδου, υπάρχει ο κίνδυνος επαναφοράς στις παλιές πρακτικές. Η προσωρινότητα αυτή μπορεί να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη του καταναλωτή και να περιορίσει το ουσιαστικό όφελος. Το συνολικό κόστος ζωής δεν εξαρτάται μόνο από τις τιμές των προϊόντων στα σούπερ μάρκετ. Η ενέργεια, τα καύσιμα, τα ενοίκια και οι υπηρεσίες κοινής ωφέλειας συνεχίζουν να επιβαρύνουν σημαντικά τα νοικοκυριά. Ένα οικογενειακό εισόδημα που πιέζεται από αυξημένους λογαριασμούς και έξοδα μετακίνησης δεν μπορεί να ανασάνει μόνο και μόνο επειδή κάποια βασικά αγαθά είναι φθηνότερα κατά 8%. Για να υπάρξει πραγματική βελτίωση, η μείωση στις τιμές των τροφίμων πρέπει να συνδυαστεί με πιο οριζόντια μέτρα σταθεροποίησης της οικονομίας.
Στην ελληνική πραγματικότητα, 6 στα 10 νοικοκυριά δεν βγάζουν τον μήνα
Επιπλέον, η αποτελεσματικότητα του μέτρου εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον έλεγχο. Αν δεν υπάρξει αυστηρή εποπτεία και κυρώσεις για όσους παραβιάζουν τους κανόνες, υπάρχει ο κίνδυνος οι μειώσεις να απορροφηθούν από «κρυφές» αυξήσεις σε άλλα προϊόντα ή να εξουδετερωθούν από επιλεκτικές πρακτικές τιμολόγησης. Η διασφάλιση της διαφάνειας είναι κρίσιμη, καθώς μόνο έτσι θα μπορέσει να εδραιωθεί εμπιστοσύνη ανάμεσα σε κράτος, επιχειρήσεις και καταναλωτές. Παράλληλα, χρειάζεται να ληφθεί υπόψη ο τρόπος με τον οποίο κατανέμεται το βάρος των μειώσεων στην εφοδιαστική αλυσίδα. Αν αυτές οι μειώσεις επιβληθούν μονομερώς στους παραγωγούς ή τους μικρούς προμηθευτές, ενδέχεται να προκύψουν προβλήματα βιωσιμότητας, με συνέπειες στην ποιότητα των προϊόντων ή ακόμη και στην απώλεια θέσεων εργασίας. Για να είναι αποτελεσματική και διατηρήσιμη η πολιτική των μειώσεων, πρέπει να υπάρξει δίκαιη κατανομή του κόστους ανάμεσα σε όλους τους εμπλεκόμενους.
Συνολικά, οι μειώσεις 8% αποτελούν μια θετική πρωτοβουλία που δείχνει ότι υπάρχει πρόθεση να αντιμετωπιστεί η ακρίβεια και να στηριχθεί το διαθέσιμο εισόδημα. Είναι όμως μια αναγκαία, όχι όμως και ικανή συνθήκη για να βελτιωθεί ουσιαστικά η οικονομική κατάσταση των πολιτών. Η πραγματική ανακούφιση θα έρθει μόνο μέσα από ένα συνδυασμό παρεμβάσεων: σταθεροποίηση στις τιμές ενέργειας, έλεγχο των ενοικίων, αύξηση των πραγματικών εισοδημάτων και συνέχιση των μειώσεων σε βάθος χρόνου.
Tα ψώνια στο σούπερ μάρκετ έχουν γίνει πολυτέλεια
Οι μειώσεις 8% δίνουν μια αναπνοή. Aλλά για να γίνει αυτή η ανάσα μόνιμη, χρειάζεται συνολικό σχέδιο.
