Aν ζούσε σήμερα θα είχαμε ένα άλλο πλάνο για τις πολεμικές τέχνες. Πιθανότατα να είχε εξελίξει ακόμη περισσότερο το πολεμικό του στυλ, το Jeet Kune Do και να είχε κάνει άλλες τόσες ταινίες που θα έκαναν τις ταινίες δράσεις ακόμη πιο εντυπωσιακές.
Εμείς κρατήσαμε δύο πράγματα από τον Bruce Lee: το πως άνοιξε τον δρόμο για τις πολεμικές τέχνες προς την Δύση και πως κατάφερε να τις κάνει διάσημες μέσα από τις ταινίες του. Γιατί η κληρονομιά που άφησε πίσω του, είναι πιο πλούσια απ' ότι πίστευες.
Aρχικά άφησε πίσω του ένα ολόκληρο πολεμικό στυλ
Αν έχεις παρακολουθήσει έστω και λίγα μαθήματα μπορείς να αντιληφθείς -έστω και κατά προσέγγιση- τη φιλοσοφία του. Για να την αφομοιώσεις πάλι, ίσως να χρειαστείς μία ολόκληρη ζωή. Κι αυτό παίζεται. Η διαφορά του Jeet Kune Do με τις υπόλοιπες πολεμικές τέχνες είναι αυτό που στο χωριό μου λένε «straight to the point». Απλοποιημένη, στοχευμένη, εστιάζοντας στο ρεαλιστικό, στο αποφασιστικό, στο γρήγορο. «Φοβάμαι περισσότερο κάποιον που έχει δουλέψει 1000 φορές μία γροθιά, παρά κάποιον που έχει δουλέψει 1000 γροθιές από μία φορά».
Πρόκειται για μία πολεμική τέχνη η οποία είναι πολλά παραπάνω από «ωμό ξύλο». Η στάση του σώματος μπορεί να επηρεάσει τη στάση της ζωής, η «γλώσσα» του μπορεί να είναι διάλεκτος στην καθημερινότητα και η διαχείριση καταστάσεων μπορεί να αποκοπεί σε προκλήσεις από όλες τις εκφάνσεις της. Μιλήσαμε με τον δάσκαλο Jeet Kune Do, Χρήστο Λυκούργο, ο οποίος έχει σχολή (Λυκούδη 8 & Πολυλά 43, Αθήνα - Άνω Πατήσια) για να μάς μυήσει στα πιο εξειδικευμένα μονοπάτια της φιλοσοφίας, της κινησιολογίας αλλά και της αντίληψης που είχε ο Bruce Lee γύρω από την πολεμική τέχνη που εισήγαγε.
«Be water my friend»
Όλη η φιλοσοφία του Bruce Lee αποδίδεται σε μία λέξη: Το νερό. «Αν το νερό μπει σε μία κούπα, γίνεται η κούπα», είχε πει σε μία συνέντευξή του. «Γίνε σαν το νερό φίλε μου». Πώς ερμηνεύεται αυτό; Ο κ. Λυκούργος μάς εξηγεί: «Το νερό είναι το καλύτερο στοιχείο για να περιγράψει πώς πρέπει να είναι ένας μαχητής. Ελίσσεσαι σαν το νερό. Ποτέ δεν είσαι συμπαγής ή στερεός. Κυριολεκτικά και μεταφορικά. Ποτέ όταν πας σε έναν χώρο να γνωρίσεις ανθρώπους δεν είσαι ένα πράγμα. Πάντα προσαρμόζεσαι. Αναλόγως την κατάσταση, όπου η κατάσταση δεν είναι μόνο ένας τσαμπουκάς στον δρόμο. Μπορεί να είναι ένα πρόβλημα στη ζωή σου, στη δουλειά σου, στη σχέση σου. Σε κάθε πρόκληση της ζωής μαθαίνεις να χρησιμοποιήσεις το κατάλληλο εργαλείο, τη γλώσσα του σώματος, μία συμπεριφορά».
Οι αρχές της κινησιολογίας
Στα… ενδότερα του Jeet Kune do, ρωτήσαμε τον Χρήστο Λυκούργο να μας περιγράψει ένα μέρος των κινήσεων της πολεμικής τέχνης: «Περιλαμβάνει χτυπήματα με τα χέρια (punching), χτυπήματα με τα πόδια (kicking), χτυπήματα σε ζωτικά σημεία, ενώ έχει επίσης το trapping kai to grappling. Σημασία ωστόσο, έχει το πώς θα συνδυάσεις αυτά τα χτυπήματα στον κατάλληλο χρόνο. Πάντα στόχος το αποτέλεσμα. Το οποίο βασίζεται σε ένα ρεαλιστικό σύστημα. Στόχος του μαθητή είναι να χρησιμοποιεί την κατάλληλη κίνηση στον ζητούμενο χρόνο. Κάτι που περιλαμβάνει οικονομία χρόνου και ενέργειας, με απώτερο σκοπό να έχει καλύτερο αποτέλεσμα. Να είναι ασφαλής με μία κίνηση, όχι με πέντε. Τρεις είναι οι λέξεις κλειδιά: Αποφασιστικότητα, προσαρμογή, ταχύτητα».
Αυτοί εδώ δεν ήταν Bruce Lee αλλά έδερναν μια χαρά.
Η κινηματογραφική του κληρονομιά
Παρότι ο Bruce κατάφερε να ενταχθεί χωρίς κόπο ανάμεσα στα νέα πρόσωπα του Hollywood, η αλήθεια είναι πως η Αμερική του προσέφερε λίγα πράγματα. Ή τουλάχιστον όχι αρκετά ώστε να τον κάνουν να ξεχωρίσει. Σταθμός στην καριέρα του όσον αφορά την αμερικανική κινηματογραφική βιομηχανία, ήταν αναμφισβήτητα το «Green Hornet». Στο πλευρό του Van Williams υποδύθηκε τον Kato. Ακόμη και αν η τηλεοπτική σειρά κράτησε μόνο 1 σεζόν, ο Lee κέρδισε πολλούς φανατικούς που έβλεπαν με καλό μάτι τις πολεμικές τέχνες της Ανατολής. Το πρόβλημα ωστόσο της εποχής ήταν το εξής. Υπήρχε τόσο μεγάλος ρατσισμός απέναντι στους ξένους (σ.σ.: και κυρίως προς τους Ασιάτες), όπου οτιδήποτε ξενόφερτο έμπαινε στη μαύρη λίστα.
Αυτός άλλωστε ήταν και ένας λόγος που οι παραγωγοί του Kung Fu επέλεξαν να δώσουν τον ρόλο του Caine στον γεννημένο στην Αμερική David Carradine και όχι στον Lee που πάλευε ακόμα για την αμερικανική προφορά του. Από την άλλη ωστόσο υπήρχαν άνθρωποι που έβλεπαν πως οι πολεμικές τέχνες, θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα καινούργιο theme για τον Αμερικανικό κινηματογράφο. Ένας από αυτούς ήταν και ο Dean Martin που έπαιξε μαζί με τον Lee, τον Chuck Norris και την Sharon Tate στο «Wrecking Crew» – λέγεται μάλιστα πως υπήρξαν πολύ φίλοι με τον Bruce. Όμως και πάλι, ο Lee δεν έμενε ευχαριστημένος με τους δεύτερους ρόλους «ξεροκόμματα» που του πετούσε το Hollywood. Ακόμη και αν οι σκηνοθέτες δήλωναν εντυπωσιασμένοι από τις κινήσεις του, σε σημείο που του ζητούσαν να τις ξανακάνει πιο αργά γιατί...δεν τις έπιανε η κάμερα.
«Ήμουν σκληρός μαζί του. Σε σημείο που είδα ότι πληγώθηκε βαθιά» είχε πει σε συνέντευξη του o Raymond Chaw, παραγωγός και συνεργάτης της Golden Harvest. «Γιατί μένεις δούλος στην Αμερική όταν θα μπορούσες να είσαι αφεντικό στο Χονγκ Κονγκ;». Ο Chaw έφερε σε επαφή τον Bruce Lee με τον σκηνοθέτη Lo Wei για να γυριστεί ένα έπος των πολεμικών τεχνών που ονομάζεται The Big Boss. Μπορείς να πούμε πολλά για τα εφέ της εποχής και την απώλεια σεναρίου, αλλά το κληροδότημα αυτής της ταινίας είναι τεράστιο. Για την ακρίβεια, το Big Boss έβαλε για τα καλά τις πολεμικές τέχνες στο χάρτη της κινηματογραφικής βιομηχανίας. Απέδειξε πως ο Ασιατικός κινηματογράφος είχε πράγματα να δώσει και πως κανείς, εκείνη την εποχή, δεν κατείχε το αντικείμενο καλύτερα από τον Bruce Lee.
Ακολούθησαν ταινίες όπως το «Fists of Fury», το «Enter the Dragon» και φυσικά το «Game of Death». Και το κυριότερο στοιχείο που είχαν όλες τους, εκτός από τις Jeet Kune Do πρακτικές, ήταν πως μεγάλωσαν το κοινό του Bruce Lee και άνοιξαν τον δρόμο για όλες τις ταινίες πολεμικών τεχνών που ήρθαν μετά.
