Τι είναι τελικά αυτό που κάνει μια σχέση επιτυχημένη; Τι είναι αυτό που καθορίζει αν δύο άνθρωποι μπορούν να συμπορευτούν πραγματικά; Οι απαντήσεις δεν είναι ποτέ απόλυτες, αλλά υπάρχουν κάποια σημάδια που επανέρχονται ξανά και ξανά. Ένα από αυτά είναι πως, όταν μπει ο ανταγωνισμός ανάμεσα στους συντρόφους, όταν αρχίζει η σύγκριση και η μέτρηση του ποιος έκανε τι και πόσα έδωσε, τότε η σχέση αρχίζει να «μαυρίζει». Και το πιο ενδιαφέρον είναι πως αυτή η δυναμική δεν είναι καθόλου σπάνια∙ αντιθέτως, αποδεικνύεται ότι οι λεγόμενες «σχέσεις ανταλλαγής» έχουν πλέον τη δική τους σταθερή θέση.
Τα ετερώνυμα έλκονται: Αλήθεια ή Παραμύθι;
Τι είδους σχέση έχεις;
Μπορεί η απάντηση να μην είναι τόσο ξεκάθαρη όσο νομίζεις. Η έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Personality and Social Psychology Bulletin», στην οποία συμμετείχαν πάνω από 7.000 ζευγάρια και παρακολουθήθηκαν για 13 ολόκληρα χρόνια, δείχνει ότι οι άνθρωποι σπάνια ανήκουν καθαρά στη μία ή στην άλλη κατηγορία. Οι συμμετέχοντες αξιολογούσαν συστηματικά το πόσο ικανοποιημένοι ένιωθαν μέσα στη σχέση τους και ταυτόχρονα το κατά πόσο υιοθετούσαν μια νοοτροπία «ανταλλαγής» ή «προσφοράς».
Τα αποτελέσματα ήταν αποκαλυπτικά: Yπάρχουν δύο βασικά είδη σχέσεων. Από τη μία οι κοινοτικές σχέσεις, εκεί όπου οι άνθρωποι δίνουν χωρίς να κρατούν λογαριασμό, χωρίς να ζυγίζουν τις πράξεις τους. Από την άλλη, οι σχέσεις ανταλλαγής, όπου η καθημερινότητα μοιάζει κάπως πιο «επαγγελματική», σαν να λειτουργεί με άξονα το «τι έδωσα εγώ, τι έδωσες εσύ». Και η αλήθεια είναι ότι, μέσα στη ζωή, οι περισσότεροι άνθρωποι κινούνται ανάμεσα σε αυτά τα δύο άκρα, αλλάζοντας ανάλογα με τις εμπειρίες, τις ανάγκες και τις φάσεις της σχέσης.
Στην πρώτη περίπτωση, όταν αρχίζεις να υπολογίζεις τι προσφέρεις και τι παίρνεις, η σχέση σταδιακά χάνει την ουσία της. Δεν υπάρχει πια η αυθορμησία, η επιθυμία για δοτικότητα, η χαρά του «δίνω επειδή θέλω». Μπαίνουν άλλοι παράγοντες στη μέση: Η ανασφάλεια, η αγωνία της ισότητας, η αίσθηση ότι πρέπει κάπως να προστατέψεις τον εαυτό σου. Κι εκεί ακριβώς το ζευγάρι απομακρύνεται από αυτό που θα μπορούσε να χτίσει.
Το ενθαρρυντικό όμως είναι ότι, σύμφωνα με τους ερευνητές, τα περισσότερα ζευγάρια εγκαταλείπουν αυτή τη νοοτροπία όσο ωριμάζουν. Και αυτό δεν σημαίνει απλώς ότι σταματούν να μετρούν. Σημαίνει πως, με τα χρόνια, μαθαίνουν να εμπιστεύονται βαθύτερα∙ ανακαλύπτουν ότι η σχέση δεν είναι ζυγαριά, αλλά κοινή πορεία. Όσο περισσότερο είναι μαζί, τόσο λιγότερο νιώθουν την ανάγκη να απαιτήσουν ανταπόδοση για κάθε μικρή πράξη. Η αγάπη, σταδιακά, μετατρέπεται σε κάτι πιο ήρεμο και σταθερό, σε κάτι που λειτουργεί χωρίς υπολογισμούς.
Και ίσως αυτή να είναι η πιο όμορφη πτυχή της ωρίμανσης: Η συνειδητοποίηση ότι η σχέση δεν χρειάζεται να είναι δίκαιη κάθε μέρα, αρκεί να είναι δίκαιη στο σύνολο. Οι σύντροφοι καταλαβαίνουν πως υπάρχουν περίοδοι που ο ένας δίνει περισσότερο και άλλες όπου ο άλλος κρατάει το βάρος. Δεν είναι ανταλλαγή. Είναι συνεργασία. Είναι η φυσική ροή δύο ζωών που γίνονται μία, και μέσα σε αυτή τη ροή η αγάπη ανθίζει περισσότερο όταν σταματάμε να τη μετράμε.
Αυτό, λοιπόν, φαίνεται να είναι το μυστικό μιας επιτυχημένης σχέσης: το σημείο όπου το «τι έκανες» και «τι έκανα» παύει να έχει σημασία, γιατί αυτό που τελικά μετράει είναι το «τι φτιάχνουμε μαζί». Όσο πιο γρήγορα το καταλάβουν δύο άνθρωποι αυτό, τόσο πιο γερά θεμέλια αποκτά η σχέση τους. Και τόσο πιο αληθινή γίνεται η αγάπη που μοιράζονται.
