Μέχρι σήμερα πίστευα πως πρόκειται απλώς για μία τάση. Αλλά όταν ήρθα αντιμέτωπος με το επιχείρημα της υγείας, η περιέργειά μου βάρεσε κόκκινο. Δεν ξέρω αν το έχεις παρατηρήσει αλλά όλο και περισσότεροι γύρω μας κυκλοφορούν με γυαλιά με χρωματιστούς φακούς. Και δεν το κάνουν μόνο για το στυλ. Το κάνουν στο όνομα της υγείας. Ο biohacker-σταρ Andrew Huberman συνεργάζεται με τη ROKA για μια νέα σειρά. Η εταιρεία του Dave Asprey, TrueDark, υπόσχεται «πραγματική 24ωρη διαχείριση φωτός», με πορτοκαλί φακούς για τη μέρα και κόκκινους για το βράδυ. Η WHOOP πουλάει stylish γυαλιά για το βράδυ αλλά και «όλη μέρα». Από τον Νορβηγό σταρ του ποδοσφαίρου Έρλινγκ Χάαλαντ μέχρι τον παραγωγό Rick Rubin, οι διάσημοι φοράνε τέτοιους φακούς σε κάθε ευκαιρία. Όλοι ορκίζονται ότι αυτά τα γυαλιά βελτιώνουν τα πάντα: Ύπνο, ενέργεια, διάθεση, στρες και απόδοση. Η εταιρεία του Asprey υπόσχεται ότι οι φακοί της σε βοηθούν να «δουλεύεις πιο έξυπνα, να κοιμάσαι πιο βαθιά και να νιώθεις στα καλύτερά σου».
Η επιστήμη για τους χρωματιστούς φακούς
Η υπερβολική έκθεση στο φως τη νύχτα μπορεί να μπερδέψει τον εγκέφαλο και το σώμα σου κάνοντάς τα να νομίζουν ότι είναι μέρα. Οπότε, η μείωση του μπλε φωτός το βράδυ μπορεί να βοηθήσει στον συγχρονισμό του κιρκάδιου ρυθμού, στην παραγωγή μελατονίνης και στον καλύτερο ύπνο, σύμφωνα με τον Dr. Raj Maturi, εκπρόσωπο της Αμερικανικής Ακαδημίας Οφθαλμολογίας (AAO) και οφθαλμίατρο στο Midwest Eye Institute στην Ινδιανάπολη. Ωστόσο, οι περισσότεροι ειδικοί προτείνουν απλώς να χαμηλώνεις τα τεχνητά φώτα και να ενεργοποιείς τη νυχτερινή λειτουργία στις οθόνες ή να χρησιμοποιείς εφαρμογές που φιλτράρουν το φως, δύο με τρεις ώρες πριν κοιμηθείς. Μπορεί να μην δείχνεις σαν ροκ σταρ, αλλά ούτε θα χρειαστεί να δώσεις και 100 ευρώ.
Η έρευνα για τα γυαλιά που μπλοκάρουν το μπλε φως είναι αρκετά αδύναμη, λέει ο Dr. Andrew W. McHill, επίκουρος καθηγητής στο Εργαστήριο Ύπνου, Χρονοβιολογίας και Υγείας του Oregon Health & Science University. Παρ' όλα αυτά, ο McHill παραδέχεται ότι ίσως όντως βοηθούν το βράδυ — ειδικά αν σου αρέσει να τα φοράς — αλλά δεν είναι και απαραίτητα. Όταν όμως μιλάμε για χρωματιστά γυαλιά όλο το 24ωρο, οι ειδικοί είναι πιο επιφυλακτικοί. Για τους περισσότερους ανθρώπους, «πιθανότατα είναι και επιβλαβές», λέει ο McHill. Ακόμη και ορισμένες εταιρείες που τα πουλάνε τονίζουν ότι οι βραδινοί φακοί δεν πρέπει να φοριούνται όλη μέρα. Η έκθεση σε αρκετό φως τη μέρα — φυσικό ή τεχνητό — βοηθά τον εγκέφαλο να μένει ξύπνιος, μειώνει τη μελατονίνη και συγχρονίζει το εσωτερικό μας ρολόι, εξηγεί ο McHill. Το φυσικό φως μέσα στη μέρα είναι γενικά ωφέλιμο για όλα όσα υπόσχονται οι θιασώτες των χρωματιστών φακών: καλύτερος ύπνος, διάθεση, ενέργεια, λιγότερο στρες. ΟΚ, αλλά μπορεί να υπάρχει υπερβολική έκθεση στο τεχνητό φως τη μέρα; Ναι και όχι. Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι το μπλε φως τη μέρα είναι επιβλαβές, λέει ο Maturi — είτε προέρχεται από τον ουρανό (ναι, αυτή είναι η μεγαλύτερη πηγή μπλε φωτός) είτε από οθόνες. Μάλιστα, κάποιες μελέτες δείχνουν ότι η έκθεση στο μπλε φως ίσως βελτιώνει την απόδοση και την εγρήγορση, λέει η Dr. Muriel Schornack, οπτομέτρης στην Mayo Clinic. Αυτό που σίγουρα ξέρουμε, όμως, είναι ότι το να χαζεύεις το laptop ή το TikTok για έξι ώρες μπορεί να προκαλέσει κούραση στα μάτια και δυσφορία, εξαιτίας του συνδυασμού φωτεινότητας, εστίασης και συνεχούς κοίταγματος, προσθέτει ο McHill. «Η υπερβολή σε οτιδήποτε δεν είναι ποτέ καλό». Οπότε, για πολύωρη χρήση οθονών, η Dr. Schornack λέει ότι οι φακοί που φιλτράρουν το μπλε φως μπορεί να φανούν χρήσιμοι σε κάποιους — αλλά να έχεις υπόψη ότι η επιστημονική τεκμηρίωση είναι ακόμα περιορισμένη.
Τα 70s γυαλιά ηλίου του Brad Pitt φέρνουν κάτι “πικάντικο” μέσα στον χειμώνα
Είναι επίσης πιθανό να μην αντιδρούν όλοι με τον ίδιο τρόπο στους χρωματιστούς φακούς. Υπάρχουν ενδείξεις ότι ορισμένα άτομα μπορούν να επωφεληθούν περισσότερο από άλλους, λέει η Schornack. Κάποιοι άνθρωποι είναι από τη φύση τους πιο ευαίσθητοι στο φως, προσθέτει ο McHill — ειδικά στο μπλε ή στο φθορίζον φως. Για αυτούς, τα γυαλιά με χρωματιστούς φακούς μπορούν να μειώσουν την ένταση του τεχνητού φωτός μέσα στη μέρα (π.χ. από οθόνες ή φωτισμένα γραφεία), προσφέροντας μεγαλύτερη άνεση στα μάτια. Το ίδιο ισχύει και για άτομα με παθήσεις που προκαλούν ευαισθησία στο φως, όπως η ξηροφθαλμία, οι κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις και οι ημικρανίες. Έρευνες δείχνουν ότι ένας τύπος ροζ φακών, γνωστοί ως φακοί FL-41, οι οποίοι φιλτράρουν συγκεκριμένα μήκη κύματος μπλε-πράσινου και φθορίζοντος φωτός, μπορούν να ανακουφίσουν συμπτώματα όπως η χρόνια ξηροφθαλμία, ο πόνος στα μάτια και η φωτοευαισθησία. Επίσης οι περισσότεροι που υποφέρουν από ημικρανίες έχουν αυξημένη ευαισθησία στο φως — ακόμα κι όταν δεν έχουν κρίση, σύμφωνα με το American Migraine Foundation. Η Schornack αναφέρει μια μικρή μελέτη που έδειξε ότι οι χρωματιστοί φακοί θα μπορούσαν να μειώσουν την ενόχληση στα μάτια αλλά και την υπερδιέγερση του οπτικού κέντρου του εγκεφάλου σε άτομα με ημικρανίες.
Να πάρεις γυαλιά με χρωματιστούς φακούς;
Αν αντιμετωπίζεις κάποια πάθηση που σε κάνει ευαίσθητο στο φως, συζήτησέ το με τον γιατρό σου — μπορεί να σε βοηθήσουν συγκεκριμένοι τύποι φακών ή άλλες θεραπείες. Όμως, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν τα χρειάζονται. Και σύμφωνα με τον McHill, το να φοράς χρωματιστά γυαλιά όλη μέρα μπορεί να σε στερεί από τα οφέλη του φυσικού φωτός για την εγρήγορση του εγκεφάλου και τον κιρκάδιο ρυθμό σου. Αν όμως σου αρέσει το trend, απλώς προσπάθησε να μην το κάνεις 24/7. Και σκέψου τα παρακάτω πριν διαλέξεις χρώμα:
Διάλεξε ροζ φακούς αν…
…έχεις ξηροφθαλμία, φωτοευαισθησία ή ημικρανίες. Δοκίμασε ροζ φακούς τύπου FL-41, οι οποίοι έχουν κάποιες μελέτες που στηρίζουν την αποτελεσματικότητά τους.
Διάλεξε πορτοκαλί φακούς αν…
…θες να μπλοκάρεις το μπλε φως το βράδυ, και τα apps ή η μείωση της φωτεινότητας δεν σου φτάνουν. Αν οι χρωματιστοί φακοί όντως έχουν κάποιο αποτέλεσμα, «σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, οι πορτοκαλί φαίνεται να είναι οι πιο αποτελεσματικοί», λέει ο McHill. Μάλιστα, μια μελέτη έδειξε ότι ακόμα και πολύ φθηνοί πορτοκαλί φακοί φιλτράρουν το μπλε φως εξίσου καλά με τους ακριβούς.
Απόφυγε τους σκούρους φακούς αν…
…πρέπει να βλέπεις πού πατάς. Οι πολύ σκούροι φακοί, λέει ο Maturi, μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο να σκοντάψεις ή να επηρεάσουν την αντίληψη των χρωμάτων.
Αν όμως το κάνεις καθαρά για το στυλ;
Κανένα πρόβλημα — απλώς να θυμάσαι ότι ίσως υπάρχουν καλύτεροι τρόποι να αξιοποιήσεις το budget σου για την ευεξία σου.
