Πόσα βιβλία έχεις στο σπίτι σου, που τελικά δεν τα έχεις διαβάσει; Και πόσες φορές αισθάνθηκες άσχημα που τα έβλεπες έτσι στοίβα; Μάλλον δεν είναι αυθαίρετα όλα αυτά, αλλά υπάρχει ολόκληρη φιλοσοφία από πίσω του. Πάμε να το δούμε από την αρχή.
Σε μία εποχή όπου ο χρόνος είναι περιορισμένος και η πληροφορία άπειρη, η αγορά βιβλίων που τελικά δεν διαβάζονται έχει γίνει μια κοινή συνήθεια για πολλούς. Παρ’ όλα αυτά, η πρακτική αυτή δεν αποτελεί απαραίτητα ένδειξη σπατάλης ή αποτυχίας. Αντίθετα, συνδέεται με μια ιαπωνική φιλοσοφία γνωστή ως τσούντοκου (tsundoku), η οποία προσφέρει έναν διαφορετικό τρόπο αντίληψης της σχέσης μας με τη γνώση και το διάβασμα.
Τι είναι το Tsundoku;
Ο όρος τσούντοκου προέρχεται από τις ιαπωνικές λέξεις tsunde-oku (να στοιβάζεις πράγματα για μελλοντική χρήση) και dokusho (διάβασμα). Εμφανίστηκε τον 19ο αιώνα και χρησιμοποιήθηκε αρχικά με κριτική διάθεση, αναφερόμενος σε άτομα που αγόραζαν περισσότερα βιβλία απ’ όσα μπορούσαν να διαβάσουν. Με την πάροδο του χρόνου, όμως, ο όρος έχει αποκτήσει πιο θετική σημασία. Σήμερα περιγράφει την πρακτική της συστηματικής συγκέντρωσης βιβλίων, είτε για μελλοντικόδιάβασμα είτε ως μέσο δημιουργίας ενός περιβάλλοντος που ενισχύει τη γνώση, την περιέργεια και την πνευματική εγρήγορση.
10 οφέλη που θα έχεις αν ξεκινήσεις το διάβασμα
Η αντι-βιβλιοθήκη (antilibrary)
Η έννοια του tsundoku συνδέεται στενά με την ιδέα της αντι-βιβλιοθήκης, την οποία πρότεινε ο συγγραφέας και δοκιμιογράφος Nassim Nicholas Taleb. Σύμφωνα με τον Taleb, τα βιβλία που δεν έχουμε διαβάσει είναι πιο πολύτιμα από αυτά που έχουμε ήδη ολοκληρώσει, καθώς εκπροσωπούν τις γνώσεις που δεν κατέχουμε ακόμα και τις δυνατότητες για μελλοντική μάθηση.
Η παρουσία αυτών των αδιάβαστων βιβλίων λειτουργεί ως ταπεινή υπενθύμιση της άγνοιάς μας και διατηρεί ζωντανή τη διάθεση για εξερεύνηση και αμφισβήτηση. Είναι μια υπενθύμιση ότι η γνώση δεν έχει τέλος και ότι πάντα υπάρχει κάτι νέο να ανακαλύψουμε.
Η αξία του να περιβάλλεσαι από βιβλία
Έρευνες και μαρτυρίες υποστηρίζουν ότι ένα σπίτι γεμάτο βιβλία -ανεξαρτήτως του αν όλα έχουν διαβαστεί- δημιουργεί ένα περιβάλλον που ευνοεί τη μάθηση, την έμπνευση και τη δημιουργικότητα. Ακόμα και η απλή οπτική παρουσία των βιβλίων μπορεί να ενισχύσει την πνευματική περιέργεια και να επηρεάσει θετικά τη διάθεση.
Επιπλέον, η ύπαρξη βιβλίων διαφόρων ειδών και θεμάτων μπορεί να λειτουργήσει ως πηγή έμπνευσης και απρόσμενων συνδέσεων. Όταν η πληροφορία και οι ιδέες βρίσκονται κυριολεκτικά γύρω μας, είναι πιο πιθανό να δημιουργηθούν νέες σκέψεις και να γεννηθούν καινοτόμες ιδέες.
Tsundoku και σύγχρονη ζωή
Στην εποχή των ηλεκτρονικών βιβλίων και της άμεσης πρόσβασης σε πληροφορία, η πρακτική του tsundoku προσφέρει μια εναλλακτική στάση: Τη συνειδητή αποδοχή της ατέλειας και τη χαρά της πνευματικής αναζήτησης, χωρίς την ανάγκη ολοκλήρωσης ή «απόδοσης».
Δεν πρόκειται για δικαιολογία υπερκατανάλωσης, αλλά για μια μορφή διαρκούς μαθησιακής ετοιμότητας. Ο στόχος δεν είναι να διαβαστούν όλα τα βιβλία, αλλά να υπάρχει πάντα κάτι που μπορεί να διαβαστεί, μια ανοιχτή πόρτα προς νέες ιδέες.
Η έννοια του tsundoku μας προσκαλεί να αναθεωρήσουμε τη σχέση μας με τα βιβλία και τη μάθηση. Η αξία ενός βιβλίου δεν περιορίζεται μόνο στην ανάγνωσή του, αλλά και στη δυνατότητα που προσφέρει: Να αποτελέσει πηγή γνώσης, έμπνευσης και ενδοσκόπησης -τώρα ή στο μέλλον.
Σε έναν κόσμο όπου κυριαρχεί η πίεση για «παραγωγικότητα», η ύπαρξη μιας στοίβας αδιάβαστων βιβλίων μπορεί να είναι, παραδόξως, μια μορφή σοφίας. Ένα σημάδι ότι η περιέργεια ζει ακόμα.
