Μια νέα μελέτη ανατρέπει προηγούμενα ευρήματα, δείχνοντας ότι οι οικόσιτες γάτες προήλθαν χιλιάδες χρόνια αργότερα από ό,τι πιστεύαμε. Από αστικά κέντρα μέχρι απομακρυσμένα νησιά, οι γάτες έχουν κατακτήσει κάθε γωνιά του κόσμου. Ωστόσο, η ανακάλυψη του πότε και πού οι άνθρωποι υιοθέτησαν για πρώτη φορά άγρια αιλουροειδή έχει αποδειχθεί πρόκληση για τους επιστήμονες.
Μέχρι πρόσφατα, η επικέντρωση ήταν στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή, όπου ζουν οι αγριόγατες που θεωρούνται πρόγονοι των σύγχρονων οικιακών γατών. Αρχαιολογικά ευρήματα και μελέτες αρχαίας γενετικής οδήγησαν τους επιστήμονες να υποθέσουν ότι οι αγρότες της Νεολιθικής εποχής εξημέρωσαν τις γάτες πριν από σχεδόν 10.000 χρόνια στη Μέση Ανατολή, παίρνοντας μαζί τους γατάκια που κυνηγούσαν τρωκτικά καθώς μετακινούνταν προς την Ευρώπη.
Γατοπατέρας: Ένα παρά τρίχα Ομηρικό έπος με κοφτερά νύχια και φονικές αλλεργίες
Η νέα ανάλυση DNA αλλάζει τα δεδομένα
Μια πρόσφατη ανάλυση DNA από 225 αρχαία δείγματα γατών αποκαλύπτει ότι οι πρόγονοι των γατών προήλθαν από τη Βόρεια Αφρική και έφτασαν στην Ευρώπη μόλις πριν από περίπου 2.000 χρόνια. Η μελέτη, δημοσιευμένη στο Science και χρηματοδοτημένη εν μέρει από την National Geographic Society, δείχνει ότι η εξάπλωση των γατών στην Ευρώπη συνέβη πολύ αργότερα από ό,τι πιστευόταν.
Η καθυστερημένη αυτή άφιξη είναι εντυπωσιακή, δεδομένου του πόσο συχνά εμφανίζονται γάτες σε αρχαία έργα τέχνης και αντικείμενα, σύμφωνα με τη Leslie Lyons, γενετίστρια αιλουροειδών στο Πανεπιστήμιο του Μιζούρι. «Οι γάτες εξακολουθούν να είναι μυστηριώδεις και αποκαλύπτουν τα μυστήριά τους ένα μουστάκι τη φορά», λέει.
Το αίνιγμα των οικόσιτων γατών
Τα λείψανα αρχαίων γατών είναι σπάνια και συχνά δύσκολο να διακριθούν από τους άγριους συγγενείς τους. Σε αντίθεση με τους σκύλους, οι γάτες δεν έχουν εμφανείς φυσικές αλλαγές που να τις διαφοροποιούν από τους άγριους προγόνους τους.
Τα παλαιότερα στοιχεία για οικόσιτη γάτα προέρχονται από τον σκελετό μιας γάτας που βρέθηκε το 2004 δίπλα σε άνθρωπο στην Κύπρο, χρονολογούμενος περίπου στο 7.500 π.Χ. Μεταγενέστερες απεικονίσεις στην Αίγυπτο δείχνουν γάτες με κολάρα και θεότητες με χαρακτηριστικά αιλουροειδών γύρω στο 2.000 π.Χ.
Αρχαία γενετική υποστήριζε αρχικά ότι οι γάτες είχαν εξαπλωθεί από τη Μέση Ανατολή πριν από 6.500 χρόνια. Ωστόσο, η ανάλυση ολόκληρων γονιδιωμάτων αποκαλύπτει μια διαφορετική ιστορία.
Τι σημαίνει όταν μια γάτα σε δαγκώνει ενώ τη χαϊδεύεις
Αρχαία γενετική και η εξάπλωση των γατών
Η ομάδα του Claudio Ottoni από το Πανεπιστήμιο της Ρώμης συνέλεξε DNA από 225 αρχαίες γάτες και σύγχρονες αγριόγατες από Βόρεια Αφρική και Ισραήλ, δημιουργώντας 87 πλήρη γονιδιώματα. Η ανάλυση έδειξε ότι οι αρχαίες γάτες πριν από το 200 π.Χ. δεν ήταν οι πρόγονοι των σύγχρονων οικιακών γατών, αλλά παραμένουν κοντά στις ευρωπαϊκές αγριόγατες.
Οι πραγματικοί πρόγονοι των σύγχρονων γατών εμφανίστηκαν στην Ευρώπη μόνο πριν από περίπου 2.000 χρόνια, κατά τις πρώτες ημέρες της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Οι πρώτες οικόσιτες γάτες φαίνεται να προήλθαν από τη Βόρεια Αφρική και να μεταφέρθηκαν μέσω φοινικικών και καρχηδονιακών θαλασσοπόρων. Η εξάπλωση στην Ευρώπη επιταχύνθηκε από τις ρωμαϊκές κατακτήσεις και τα αστικά περιβάλλοντα, που προσέφεραν ιδανικές συνθήκες για τις γάτες να προσαρμοστούν στον ανθρώπινο κόσμο.
Οι επιστήμονες σχεδιάζουν να εξετάσουν γενετικά δείγματα από μουμιοποιημένες γάτες στην Αίγυπτο, προσπαθώντας να κατανοήσουν πού και πότε εξελίχθηκαν οι οικόσιτες γάτες. Η αρχαία γενετική συνεχίζει να αποκαλύπτει εκπλήξεις για αυτά τα αγαπημένα αιλουροειδή, προσφέροντας νέα δεδομένα για το πώς οι γάτες έγιναν μέλος της ανθρώπινης ιστορίας.
