Οι επιστήμονες ισχυρίζονται ότι τελικά έλυσαν το μυστήριο της μετακίνησης των αγαλμάτων Μοάι στο Νησί του Πάσχα, ένα από τα πιο παράξενα και εντυπωσιακά αρχαιολογικά ερωτήματα του κόσμου.
Το Νησί του Πάσχα, που βρίσκεται απομονωμένο στον Ειρηνικό Ωκεανό, περίπου 3.500 χιλιόμετρα δυτικά της Χιλής, είναι γνωστό για τα τεράστια πέτρινα αγάλματα του — τα Μοάι — τα οποία κατασκευάστηκαν από τον αυτόχθονα λαό Ράπα Νούι μεταξύ του 13ου και του 16ου αιώνα. Υπάρχουν περισσότερα από 1.000 τέτοια αγάλματα, με μέσο ύψος περίπου τέσσερα μέτρα και βάρος που κυμαίνεται από δέκα έως δεκατέσσερις τόνους. Ορισμένα μάλιστα φτάνουν τους ογδόντα τόνους.Τα αγάλματα δημιουργήθηκαν προς τιμήν των προγόνων των Ράπα Νούι. Παρότι πολλοί τα φαντάζονται ως «κεφάλια», στην πραγματικότητα διαθέτουν ολόκληρο σώμα, το οποίο με τα χρόνια καλύφθηκε από χώμα και βλάστηση. Το Νησί του Πάσχα έχει αναγνωριστεί ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO και παραμένει πεδίο εντατικής μελέτης από αρχαιολόγους και ανθρωπολόγους. Ωστόσο, ένα μεγάλο ερώτημα απασχολεί τους ερευνητές εδώ και δεκαετίες: πώς κατάφεραν οι κάτοικοι του νησιού να μεταφέρουν αυτά τα τεράστια αγάλματα από το λατομείο τους μέχρι την ακτογραμμή, χωρίς τη χρήση σύγχρονων εργαλείων;
Παλαιότερες θεωρίες υποστήριζαν ότι τα Μοάι μεταφέρονταν οριζόντια, πάνω σε ξύλινες ράγες ή κυλώντας σε κορμούς δέντρων. Όμως οι υπολογισμοί έδειξαν ότι μια τέτοια διαδικασία θα απαιτούσε τεράστια ανθρώπινη δύναμη και πόρους, κάτι που δύσκολα θα ήταν εφικτό. Μια πιο πρόσφατη μελέτη από ερευνητές των πανεπιστημίων Μπίνγχαμτον και Αριζόνα προτείνει μια εντελώς διαφορετική εξήγηση: τα Μοάι δεν «σύρθηκαν», αλλά στην πραγματικότητα «περπάτησαν». Σύμφωνα με το πείραμά τους, τα αγάλματα μπορούσαν να μετακινηθούν όρθια, με τη βοήθεια σχοινιών δεμένων στα πλαϊνά τους. Ομάδες ανθρώπων τραβούσαν εναλλάξ δεξιά και αριστερά, δημιουργώντας μια ταλαντευόμενη κίνηση που έκανε το άγαλμα να «ροκανίζει» το έδαφος και να προχωράει μπροστά, βήμα προς βήμα.
Ο καθηγητής ανθρωπολογίας Καρλ Λίπο εξήγησε ότι μόλις ξεκινήσει η κίνηση, το άγαλμα μπορεί να μετακινηθεί σχετικά εύκολα και με ελάχιστη κατανάλωση ενέργειας. Το δύσκολο είναι να το θέσεις σε κίνηση - όμως, μόλις βρεθεί η σωστή ισορροπία, η διαδικασία γίνεται εντυπωσιακά αποδοτική. Για να επιβεβαιώσουν τη θεωρία, οι ερευνητές δημιούργησαν ένα ψηφιακό 3D μοντέλο και στη συνέχεια ένα αντίγραφο αγάλματος βάρους 4,35 τόνων. Με τη συνεργασία περίπου 40 ατόμων, κατάφεραν να το μετακινήσουν 100 μέτρα μέσα σε μόλις 40 λεπτά. Η επιτυχία του πειράματος έδειξε ότι η μέθοδος αυτή είναι απολύτως ρεαλιστική. Τα ίδια τα αγάλματα προσφέρουν επίσης στοιχεία που υποστηρίζουν αυτή την ιδέα. Η βάση τους έχει σχήμα D, κάτι που διευκολύνει την ταλάντωση προς τα εμπρός. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι όσο μεγαλύτερο είναι το άγαλμα, τόσο πιο αποτελεσματική γίνεται αυτή η μορφή κίνησης.
Η ομάδα υποστηρίζει επίσης ότι οι Ράπα Νούι πιθανότατα καθάριζαν και προετοίμαζαν τη διαδρομή, μετακινώντας τα αγάλματα τμηματικά, με στάσεις και επανεκκίνηση. Έτσι, με υπομονή, συντονισμό και τεχνογνωσία, κατάφερναν να «περπατήσουν» τα Μοάι στις τελικές τους θέσεις, διατηρώντας τα όρθια σε όλη τη διάρκεια της μετακίνησης.
Η νέα αυτή θεωρία δίνει μια συναρπαστική και πιο ανθρώπινη διάσταση στο θαύμα του Νησιού του Πάσχα: τα Μοάι δεν ήταν απλώς σύμβολα πίστης και μνήμης, αλλά και μνημεία μιας εξαιρετικά έξυπνης μηχανικής γνώσης που προηγήθηκε της εποχής της.
