Βάλε καφέ και κάτσε να σου μιλήσουμε για την πιο αμφιλεγόμενη «ηθοποιό» του Χόλιγουντ αυτή τη στιγμή: Την Tilly Norwood. Όχι γιατί πήρε κάποιο Όσκαρ, πρωταγωνίστησε σε κάποια ταινία του Ταραντίνο, είναι σε σχέση με τον DiCaprio ή αποτελεί την επόμενη Μούσα του Γιώργου Λάνθιμου. Η Tilly προκαλεί επειδή, απλώς, δεν υπάρχει. Τι εννοούμε; Πως η Norwood είναι το πρώτο μεγάλο στοίχημα μιας startup τεχνητής νοημοσύνης, που φιλοδοξεί να τη μετατρέψει στη νέα Scarlett Johansson. Και ήδη, η ίδια, ή μάλλον οι δημιουργοί της, έχουν φάει το απόλυτο hate.
Πίσω από την Tilly βρίσκεται το στούντιο Xicoia, που παρουσίασε την «πρωταγωνίστρια του μέλλοντος» στο φεστιβάλ κινηματογράφου της Ζυρίχης. Η Norwood έχει agency, έχει managers, έχει χιλιάδες followers στα social media αλλά καμία ύπαρξη στον πραγματικό κόσμο. Στην πράξη είναι μια σύνθεση από bits και pixels, μια σχεδόν αληθοφανής μίξη Gal Gadot, Ana de Armas και Vanessa Hudgens. Εντάξει έχουν γούστο οι τύποι που τη δημιούργησαν. Στο βιογραφικό της υπάρχει μόνο ένα AI-generated σκετσάκι στο YouTube (AI Commissioner), που μέχρι σήμερα έχει μαζέψει 200.000 views. Για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης: το επεισόδιο του Macaulay Culkin στο Hot Ones έπιασε 2.800.000 προβολές στο ίδιο διάστημα. Με άλλα λόγια, ο Culkin είναι 14 φορές πιο viral από την Tilly, και δεν χρειάστηκε καν αλγόριθμο για να το καταφέρει.
Γιατί δημιουργήθηκε όλη αυτή η φασαρία; Οι ηθοποιοί βλέπουν στο πρόσωπο της Norwood μια υπαρξιακή απειλή. Η Melissa Barrera του Scream την έκραξε στο Instagram, η Mara Wilson του Matilda υπενθύμισε ότι υπάρχουν εκατοντάδες κανονικές νέες ηθοποιοί που θα μπορούσαν να βρουν δουλειά αντί για ένα ψηφιακό μοντέλο, ενώ ο Ralph Ineson των Fantastic Four προτίμησε ένα λακωνικό «fuck off». Οι αντιδράσεις έχουν βάση: η ΤΙΝΑ (there is no alternative) λογική της βιομηχανίας υπόσχεται έναν κόσμο όπου παραγωγοί και σκηνοθέτες θα έχουν στα χέρια τους το απόλυτο εργαλείο. Έναν «ηθοποιό» χωρίς εγωισμό, χωρίς αμοιβές εκατομμυρίων, χωρίς απεργίες, χωρίς σημάδια γήρανσης. Ένα πρόσωπο που θα λέει πάντα «ναι» και θα προσαρμόζεται σε κάθε όραμα, όσο κακό κι αν είναι το σενάριο.
Αν για τα στούντιο αυτό μοιάζει με όνειρο, για το υπόλοιπο Χόλιγουντ είναι εφιάλτης. Γιατί η τέχνη δεν είναι απλώς μια δουλειά που εκτελείς με απόλυτη ακρίβεια. Είναι ακριβώς τα ελαττώματα, οι παραφωνίες, οι παρεκκλίσεις που δίνουν ζωή σε μια ερμηνεία. Ποιος θυμάται τον Marlon Brando επειδή είπε ακριβώς τις ατάκες του; Τον θυμόμαστε επειδή τις είπε με τρόπο που δεν είχε προβλέψει κανένας σκηνοθέτης.
Όμως το πραγματικό πρόβλημα ίσως δεν είναι οι Tilly Norwoods που θα πρωταγωνιστούν σε blockbusters. Είναι οι χιλιάδες μικροπαραγωγές που θα γεμίσουν με «ψηφιακά πρόσωπα» που μοιάζουν ανθρώπινα αλλά δεν είναι. Όπως έγινε με τη μουσική και τα αυτόματα beats, έτσι και στον κινηματογράφο μπορεί να δούμε μια πλημμυρίδα φθηνής, πρόχειρης παραγωγής. Ένα Netflix 2.0, όπου θα πρέπει να ψάχνεις ανάμεσα σε τόνους αλγοριθμικής σαβούρας για να βρεις κάτι που αξίζει.
Το κοινό έχει τον τελευταίο λόγο, βέβαια. Αν δεν πατήσεις το play, η Tilly δεν έχει καριέρα. Όμως η ιστορία μας δείχνει ότι συχνά δεν χρειάζεται ποιότητα για να πετύχει κάτι, αρκεί ποσότητα και χαμηλό κόστος. Το TikTok είναι γεμάτο με video που κανείς δεν θυμάται μετά από δέκα λεπτά, αλλά το ρολόι δεν σταματάει να γυρίζει. Γιατί να μη γίνει το ίδιο και στο σινεμά;
Το πιο ανησυχητικό κομμάτι είναι η φαντασίωση των παραγωγών για πλήρη έλεγχο. Η ιστορία του Χόλιγουντ είναι γεμάτη με παραδείγματα εκμετάλλευσης: από τον Louis B. Mayer που έβαζε την Judy Garland σε διατροφικά βασανιστήρια μέχρι τις απεργίες σεναριογράφων που έδειξαν φέτος πόσο πρόθυμα τα στούντιο θυσιάζουν ανθρώπους για χάρη κέρδους. Η Tilly Norwood είναι το επόμενο βήμα. Ένα πλάσμα που δεν πονάει, δε διεκδικεί, δε ζητάει αύξηση.
Αν αυτό δεν μας φαίνεται επικίνδυνο, τότε μάλλον ξεχάσαμε γιατί μας συγκινεί το σινεμά. Δεν είναι μόνο η εικόνα στην οθόνη. Είναι η γνώση ότι εκεί έξω υπάρχει ένας άνθρωπος που έδωσε κομμάτι του εαυτού του για να μας πει μια ιστορία.
Μήπως όμως υπερβάλλουμε;
Είναι πιθανό η Norwood να είναι ένα πυροτέχνημα, όπως το 3D που μας υποσχέθηκαν μετά το Avatar. Θυμάστε; Ήταν «το μέλλον του κινηματογράφου». Τρεις μέτριες ταινίες αργότερα, το μέλλον είχε πεθάνει. Κάτι παρόμοιο μπορεί να συμβεί και με τις ψηφιακές ηθοποιούς: το κοινό θα δοκιμάσει, θα βαρεθεί και θα επιστρέψει σε ό,τι μοιάζει πιο αυθεντικό.
Όμως υπάρχει μια διαφορά. Το 3D απαιτούσε τεχνολογία στις αίθουσες, γυαλιά, επενδύσεις. Η τεχνητή νοημοσύνη είναι πιο ύπουλη: τρέχει παντού, στα κινητά μας, στους υπολογιστές μας, σε κάθε στούντιο που θέλει να κόψει έξοδα. Δεν χρειάζεται να επενδύσεις, απλώς να πατήσεις ένα κουμπί. Και εκεί ακριβώς κρύβεται η πραγματική απειλή.
Το ερώτημα δεν είναι αν πρέπει να «φοβόμαστε» την Tilly Norwood. Το ερώτημα είναι αν θέλουμε έναν κόσμο όπου οι ιστορίες που μας λένε είναι προϊόν software και όχι ανθρώπινης εμπειρίας. Στο τέλος της ημέρας, η αγορά λειτουργεί με απλή λογική: αν οι θεατές πληρώνουν, οι παραγωγοί θα συνεχίσουν. Αν όχι, θα το παρατήσουν.
Η Norwood είναι μια πρόβα τζενεράλε. Αν πετύχει, θα δούμε δεκάδες αντίγραφα. Αν αποτύχει, θα είναι το παράδειγμα που θα δείχνουμε για να γελάμε στο μέλλον, όπως γελάμε τώρα με τα 3D τηλεοπτικά κανάλια.
Αν με ρωτάς, δε με τρομάζει που υπάρχει η Tilly. Με τρομάζει ότι κάποιοι στο Χόλιγουντ πίστεψαν πως είναι καλή ιδέα να την πλασάρουν ως «νέα Scarlett Johansson». Όχι επειδή το πιστεύουν πραγματικά, αλλά επειδή φαντασιώνονται έναν κόσμο όπου οι ηθοποιοί είναι αναλώσιμοι, ταλέντα μιας χρήσης που μπορούν να αντικατασταθούν από έναν κώδικα.
Μέχρι τότε, ας μην ξεχνάμε: ηθοποιός δεν είναι μόνο το πρόσωπο που βλέπεις στην οθόνη. Είναι η διαδρομή, οι αποτυχίες, οι τσακωμοί στα σετ, οι αυτοσχεδιασμοί, τα δάκρυα που δεν έγραφε το σενάριο. Αυτά είναι που μας κάνουν να θυμόμαστε μια ερμηνεία. Και αυτά είναι που καμία Tilly Norwood δε θα μπορέσει να αναπαράγει.
