2α Δεκεμβρίου 1993 ξημέρωσε πάνω από το Μεντεγίν με μια παράξενη ησυχία. Σαν η πόλη να κρατούσε την αναπνοή της, περιμένοντας κάτι που οι περισσότεροι φοβούνταν, μα όλοι ήξεραν πως αργά ή γρήγορα θα συνέβαινε. Ήταν μια εποχή που η Κολομβία ζούσε σε διαρκή σύγκρουση∙ ανάμεσα στη βία των καρτέλ, τις προσπάθειες της κυβέρνησης και την πίεση των ξένων δυνάμεων για την εξουδετέρωση του μεγαλύτερου εμπόρου κοκαΐνης στον κόσμο. Και στο επίκεντρο όλων, η σκιά του Πάμπλο Εσκομπάρ.
Τους προηγούμενους μήνες, η καταδίωξη είχε γίνει σχεδόν προσωπική υπόθεση. Η «Δύναμη Αναζήτησης» – ένα μικτό σώμα στρατού, αστυνομίας και ειδικών πρακτόρων – είχε σφίξει τον κλοιό γύρω από τον άντρα που για χρόνια θεωρούνταν άπιαστος. Ο Εσκομπάρ είχε δραπετεύσει από τη δική του φυλακή-παλάτι, τη διαβόητη «Καθεδρική», και από τότε κινούνταν συνεχώς, αλλάζοντας κρησφύγετα, σπίτια, ακόμη και συμμάχους. Τίποτα όμως δεν μπορούσε να σβήσει την εντύπωση πως εκείνη η εποχή έφτανε στο τέλος της.
Το πρωινό της μοιραίας μέρας, ο ζεστός αέρας του Μεντεγίν διέτρεχε τα στενά δρομάκια της γειτονιάς Λος Ολιβος. Οι κάτοικοι ξυπνούσαν στον γνώριμο ήχο από μακρινές σειρήνες ενώ σε διάφορα σημεία, άντρες της αστυνομίας στήνονταν διακριτικά, καλυμμένοι πίσω από τοίχους και φορτηγά. Η πληροφορία είχε φτάσει από ένα τηλεφώνημα που ο Εσκομπάρ έκανε στον γιο του· μια μικρή απροσεξία που έδωσε στις αρχές το στίγμα του.
Την ίδια ώρα, ο Εσκομπάρ βρισκόταν κλεισμένος σε ένα ταπεινό σπίτι με κόκκινη στέγη. Το δωμάτιο ήταν γεμάτο καλώδια και ραδιοφωνικούς δέκτες, η τελευταία του άμυνα απέναντι σε έναν κόσμο που τον κυνηγούσε από παντού. Καθόταν στο κρεβάτι, σκυμμένος πάνω από μια συσκευή, προσπαθώντας ίσως να πείσει τον εαυτό του ότι μπορούσε ακόμα να ελέγχει την κατάσταση. Οι μέρες που κυβερνούσε σαν βασιλιάς της κοκαΐνης είχαν περάσει, μα εκείνος συνέχιζε να πιστεύει πως θα μπορούσε να ξεφύγει ακόμη μία φορά. Οι κινήσεις των αρχών ήταν προσεκτικές. Η εντολή ήταν ξεκάθαρη: να εντοπιστεί και να συλληφθεί. Η ομάδα πλησίαζε το σπίτι μέσα από στενούς διαδρόμους μεταξύ κατοικιών, με όπλα υψωμένα αλλά με βήματα αθόρυβα. Το σχέδιο ήταν να περικυκλωθεί το κτήριο προτού ο Εσκομπάρ καταλάβει τι συμβαίνει. Όμως λίγοι στην ομάδα πίστευαν ότι εκείνος θα παραδιδόταν χωρίς μάχη. Είχαν δει πολλές φορές στο παρελθόν πώς αντιδρούσε όταν ένιωθε ότι απειλείται.
Καθώς οι άντρες πλησίαζαν, ένα σκυλί γάβγισε και από μια χαραμάδα ο Εσκομπάρ είδε για μια στιγμή μια σκιά να κινείται. Το εκπαιδευμένο ένστικτό του ενεργοποιήθηκε κατευθείαν. Πετάχτηκε από το δωμάτιο, πήρε το όπλο του και έτρεξε προς την ταράτσα. Ήξερε πως το σπίτι δεν ήταν οχυρό∙ ήταν απλά μια στάση στο ατελείωτο ταξίδι της φυγής του. Μόνο η ταχύτητα μπορούσε να τον σώσει.
Η επιχείρηση όμως είχε ήδη ξεκινήσει. Οι πρώτες φωνές, τα πρώτα βήματα στις σκάλες, ο ήχος από τις μπότες που χτυπούσαν τα τσιμεντένια σκαλοπάτια, διαλύσανε οποιαδήποτε ελπίδα διαφυγής. Στην ταράτσα, ο Εσκομπάρ βγήκε στον ήλιο που έπεφτε σκληρά πάνω στο πρόσωπό του. Από μακριά βλέπονταν σπίτια με χρωματιστές στέγες και άσπρα σύννεφα που προχωρούσαν αργά στον ουρανό. Μόνο που εκείνος δεν είχε χρόνο να τα δει.
Οι πυροβολισμοί ξέσπασαν απότομα. Η ανταλλαγή πυρών έγινε σε λίγα μόλις δευτερόλεπτα που όμως φάνηκαν ατελείωτα. Ο Εσκομπάρ προσπάθησε να κινηθεί, να βρει κάλυψη πίσω από έναν χαμηλό τοίχο, να αλλάξει θέση. Ήταν ακόμη επικίνδυνος, ακόμη αποφασισμένος. Η ομάδα, ωστόσο, είχε αριθμητική υπεροχή και το πλεονέκτημα του αιφνιδιασμού. Στιγμές αργότερα, ο Εσκομπάρ κατέρρευσε πάνω στα κεραμίδια. Η παλιά γειτονιά σιώπησε για δευτερόλεπτα, σαν να είχε συνειδητοποιήσει ξαφνικά πως κάτι είχε αλλάξει ανεπιστρεπτί. Η αστυνομία πλησίασε προσεκτικά το σώμα. Ήταν το τέλος μιας δεκαετίας τρόμου και βίας, το τέλος ενός ανθρώπου που είχε καταφέρει να γίνει θρύλος. Όχι με την έννοια της δόξας, αλλά εκείνης της σκοτεινής δύναμης που διαλύει κοινωνίες και ζωές.
Οι κάτοικοι του Μεντεγίν άρχισαν να ξεπροβάλλουν από τα σπίτια τους. Άλλοι κοιτούσαν σαστισμένοι, άλλοι ανακουφισμένοι, και κάποιοι, εκείνοι που είχαν ωφεληθεί από την παρουσία του ή είχαν πιστέψει τα μεγάλα του λόγια, έμοιαζαν σχεδόν θλιμμένοι. Η σχέση του Εσκομπάρ με την πόλη ήταν πάντα αντιφατική. Για κάποιους ήταν εγκληματίας, για άλλους προστάτης. Η πραγματικότητα ήταν μπερδεμένη μέσα σε ιστορίες φόβου, δωροδοκίας, και φτωχών που είχαν πάρει από τα χέρια του χρήματα και σπίτια. Κανείς όμως δεν μπορούσε να αγνοήσει το αίμα που είχε χυθεί στους δρόμους εξαιτίας του. Η είδηση εξαπλώθηκε αστραπιαία. Στα κυβερνητικά γραφεία της Μπογκοτά, οι αξιωματούχοι αναστέναξαν με ανακούφιση, γνωρίζοντας πως είχαν πετύχει κάτι που έμοιαζε αδύνατο. Οι εφημερίδες ετοιμάζονταν για έκτακτα πρωτοσέλιδα. Οι τηλεοπτικοί σταθμοί διέκοπταν τα προγράμματά τους. Για χρόνια, ο Εσκομπάρ είχε γίνει σύμβολο μιας Κολομβίας που αγωνιζόταν να σταθεί όρθια μέσα σε καταιγίδα. Τώρα, με τον θάνατό του, άνοιγε μια νέα σελίδα, αν και κανείς δεν ήταν βέβαιος πόσο πιο ειρηνική θα ήταν.
Καθώς ο ήλιος έπεφτε, οι δρόμοι γέμισαν ψιθύρους. Άνθρωποι συζητούσαν για το πώς έφτασαν τα πράγματα εκεί, για το πώς ένας άνθρωπος μπορούσε να αποκτήσει τόση δύναμη και να τη χάσει τόσο απότομα. Οι παλιοί θυμόντουσαν τα χρόνια της απόλυτης κυριαρχίας του, όταν ο φόβος κάλυπτε κάθε γωνιά της Κολομβίας. Οι νεότεροι προσπαθούσαν να καταλάβουν τι πραγματικά σήμαινε το τέλος αυτής της εποχής. Τη νύχτα, η πόλη δεν κοιμήθηκε εύκολα. Η αίσθηση πως ένα τεράστιο κεφάλαιο έκλεισε ήταν διάχυτη. Οι αστυνομικοί που συμμετείχαν στην επιχείρηση συγκεντρώθηκαν σε μικρές ομάδες, μιλώντας σιγά, αναλογιζόμενοι τη στιγμή που είχαν ζήσει. Ήξεραν πως η σύλληψη ή ο θάνατος ενός ανθρώπου δεν αρκούσε για να σβήσει το δίκτυο του εμπορίου ναρκωτικών, αλλά ήταν ένα σημείο καμπής που δεν μπορούσε να αγνοηθεί.
Για την Κολομβία, η 2α Δεκεμβρίου 1993 δεν ήταν απλώς μια ιστορική ημερομηνία. Ήταν η μέρα που ένα σκοτεινό σύμβολο έπεσε, αφήνοντας πίσω του μια κοινωνία που έπρεπε να επαναπροσδιορίσει τον εαυτό της. Να βρει τρόπο να προχωρήσει, να θεραπεύσει πληγές και να χτιστεί ξανά πάνω σε πιο σταθερά θεμέλια.
