Με την προσθήκη του Dune στο Netflix, είναι η ιδανική στιγμή να επιστρέψει κανείς στο όραμα του Βιλνέβ, ενός από τους σημαντικότερους σύγχρονους σκηνοθέτες στη sci-fi μυθολογία. Παρότι το Dune του 2021 αποτέλεσε τεράστιο κινηματογραφικό γεγονός όταν κυκλοφόρησε, η δεύτερη θέασή του -ειδικά τώρα που δεν υπάρχει η αγωνία της πρώτης γνωριμίας- αποκαλύπτει καλύτερα τι ακριβώς πέτυχε ο Βιλνέβ: μια επιστημονική φαντασία που συνδυάζει μνημειακό οπτικό ύφος, αυστηρή αφηγηματική πειθαρχία και υποδόρια συναισθηματική ένταση.
Αυτό που κάνει το Dune του Βιλνέβ να ξεχωρίζει δεν είναι απλώς το μέγεθος της παραγωγής· είναι η προσέγγισή του στο υλικό. Ο Καναδός σκηνοθέτης δεν ενδιαφέρεται για την κλασική δράση ενός μπλοκμπάστερ. Αντιθέτως, προσεγγίζει τον κόσμο του Χέρμπερτ με σεβασμό, αργό, τελετουργικό ρυθμό και μια αισθητική που συχνά θυμίζει θρησκευτικό μυστήριο. Στη δεύτερη θέαση, αυτή η προσέγγιση όχι μόνο ξεχωρίζει περισσότερο, αλλά γίνεται και πιο απολαυστική. Βλέπεις ότι τίποτα δεν είναι τυχαίο: κάθε πλάνο, κάθε ηχητικό μοτίβο, κάθε παύση χτίζει μια αίσθηση μοίρας, σαν όλα να οδηγούν αναπόφευκτα σε κάτι τεράστιο και τρομακτικό.
Ο Βιλνέβ, γνωστός ήδη για το Arrival και το Blade Runner 2049, φέρει μια βαθιά κατανόηση του πώς χτίζεις έναν ολόκληρο κόσμο στην οθόνη. Η κάμερα δεν «δείχνει» απλώς τον Αρράκις. Σε βάζει μέσα του. Οι αμμόλοφοι δεν είναι σκηνικό αλλά μια δύναμη της φύσης, ένα σχεδόν μυθικό στοιχείο που καθορίζει κάθε δράση και κάθε ανθρώπινη απόφαση. Στη δεύτερη προβολή, αυτή η αίσθηση του απειλητικού μεγαλείου γίνεται πιο ξεκάθαρη και πιο συναρπαστική. Οι εκρήξεις άμμου, οι σκηνές των αμμοσκωλήκων, τα πλάνα των πλοίων που αιωρούνται σαν ιερά αγάλματα στον ουρανό, όλα συνθέτουν μια εμπειρία που δύσκολα χορταίνεται με μία φορά.
Το ίδιο ισχύει και για τη ρυθμική αφήγηση. Ο Βιλνέβ χτίζει την ιστορία με προσοχή. Δεν βιάζεται, δεν υπερφορτώνει, δεν εξηγεί τα πάντα. Εμπιστεύεται τη δύναμη της εικόνας και αφήνει το κοινό να μπει σιγά-σιγά στον κόσμο των Ατρειδών, να αισθανθεί τη συνεχή πίεση της μοίρας πάνω στον Πολ, να καταλάβει χωρίς πολλά λόγια τη σκληρότητα των Χαρκόννεν. Σε δεύτερη θέαση κατανοείς πόσο στοχευμένα είναι αυτά τα στοιχεία. Η αφήγηση της πρώτης ταινίας λειτουργεί σαν μια μεγάλη προοικονομία, μια τελετή εισόδου πριν από την έκρηξη που ακολουθεί στο Part Two. Κάθε βλέμμα, κάθε προφητικό όνειρο, κάθε υπαινιγμός αποκτά νέο βάθος.
Εξίσου σημαντικό είναι ότι ο Βιλνέβ κρατά απόλυτο έλεγχο της αισθητικής και των τόνων. Το Dune δεν μοιάζει με καμία άλλη σύγχρονη διαστημική περιπέτεια. Δεν είναι φωτεινό, δεν είναι φανταχτερό, δεν κυνηγά την εύκολη ατάκα ή την αδιάκοπη δράση. Αντίθετα, αποπνέει σοβαρότητα και μυστικισμό. Σε δεύτερη προβολή μπορείς να δεις πιο καθαρά πώς χρησιμοποιεί το φως και τη σκιά· πώς η φωτογραφία δίνει μορφή στην πολιτική ένταση· πώς τα μνημειώδη σκηνικά μετατρέπουν τον κόσμο του Αρράκις σε έναν χώρο που μοιάζει ταυτόχρονα αρχαίος και εξωπραγματικός. Η αισθητική συνέπεια που χαρακτηρίζει το έργο του Βιλνέβ εδώ φτάνει στο απόγειό της.
Διάβασε επίσης: Γιατί είναι σημαντικά τα σκουλήκια στο Dune
Οι ερμηνείες επίσης «ανοίγουν» στη δεύτερη θέαση. Ο Τιμοτέ Σαλαμέ λειτουργεί διαφορετικά όταν ξέρεις ήδη το ταξίδι που πρόκειται να κάνει ο Πολ. Μπορείς να διακρίνεις καλύτερα τον εσωτερικό του φόβο, την πάλη ανάμεσα στο καθήκον και στον τρόμο για το μέλλον. Η Ρεβέκα Φέργκιουσον, υπό την καθοδήγηση του Βιλνέβ, δίνει μια σχεδόν πρωτόγονη ενέργεια στη Λαίδη Τζέσικα - ένταση, ενοχή, αφοσίωση. Σε δεύτερη θέαση παρατηρείς μικρές λεπτομέρειες, χειρονομίες, βλέμματα που σε πρώτη φάση ίσως να τα προσπέρασες επειδή προσπαθούσες να ακολουθήσεις τη γενική πλοκή.
Ο Βιλνέβ είναι από εκείνους τους σκηνοθέτες που χτίζουν τα έργα τους με στρώσεις. Το Dune μοιάζει φτιαγμένο για επανάληψη. Κάθε φορά που το βλέπεις ανακαλύπτεις κάτι καινούργιο - ένα στοιχείο συμβολισμού, μια απόχρωση στον ήχο, μια σκηνοθετική επιλογή που δίνει νέο νόημα στην ιστορία. Στην πρώτη θέαση σε συνεπαίρνει η κλίμακα. Στη δεύτερη, καταλαβαίνεις την πρόθεση. Στην τρίτη, αρχίζεις να βλέπεις την ιδιοφυία πίσω από την φαινομενικά «απλή» αφήγηση. Και τώρα, με το Netflix να το προσφέρει με ένα κλικ, είναι η τέλεια στιγμή για να ξαναμπορείς να το δεις χωρίς άγχος, χωρίς πίεση, με την άνεση να παρατηρείς τα επιμέρους στοιχεία. Η ταινία του Βιλνέβ δεν είναι απλώς ένα φιλμ επιστημονικής φαντασίας. Είναι ένα δείγμα του πώς πρέπει να δημιουργείται ο σύγχρονος κινηματογραφικός κόσμος: με όραμα, συνέπεια, φροντίδα και ξεκάθαρη σκηνοθετική ταυτότητα.
Αν θες να θυμηθείς γιατί ο Βιλνέβ θεωρείται ένας από τους κορυφαίους δημιουργούς της εποχής μας, το Dune στο Netflix είναι η καλύτερη ευκαιρία. Και, το πιθανότερο, αυτή τη φορά θα το απολαύσεις ακόμη περισσότερο.
