Λευτέρης Παρτσάλης Περάσαμε ένα βράδυ στο «Ανεμολόγιο» του Λαβίθη και λατρέψαμε το νυχτερινό ραδιόφωνο

«Χωρίς αυτό δεν βγαίνει. Στις πέντε ώρες εκπομπής βολεύομαι με ένα –σπάνια θα χρειαστώ περισσότερο. Μου το φτιάχνει η γυναίκα μου και αντικειμενικά το κάνει πολύ καλά».

Είναι ο Κωνσταντίνος Λαβίθης αυτός που μιλάει και δείχνει το θερμός στην άκρη του τραπεζιού. Φραπέ γλυκό χωρίς γάλα. Στο άλλο χέρι κρατάει ένα στριφτό. Είμαστε στο διάλειμμα των 02:00, μετά τις διαφημίσεις θα πέσει ένα τραγούδι, επομένως προκύπτει συνολικά ένα σκάρτο επτάλεπτο. Όσο χρειάζεται για να κάνεις ένα τσιγάρο. Στη διάρκεια της πεντάωρης εκπομπής έχει τέσσερα τέτοια επτάλεπτα και αρκετά δίλεπτα. Σε κάποια από αυτά θα βγει για να καπνίσει σε κάποια άλλα όχι.

Αν έπρεπε να το πούμε σαν ιατρική συνταγή: Ένα θερμός και 7 τσιγάρα. Αυτό απαιτεί το σώμα του για να αντέξει το 5ώρο. Λάθος. Ένα θερμός και 7 τσιγάρα είναι η συνταγή για να αντέξει τα συσσωρευμένα ξενύχτια 12 ετών στο Ανεμολόγιο.

Εδώ και 12 χρόνια η φωνή του ντύνει τις νύχτες ενός μεγάλου και ετερόκλητου ακροατηρίου. Βρίσκεται κάτω από τα κόκκινα ψηφία του ταξίμετρου των ταξιτζήδων. Φωτίζεται από την οθόνη του κινητού που φεγγίζει στα πόστα των σεκιουριτάδων. Παίζει με τα πορτοκαλί φώτα της Εθνικής που πάνε και έρχονται πάνω στους τεράστιους καθρέφτες των φορτηγών. Κάνει πιο ήπιο το φως της λάμπας φθορίου στο καμαράκι της εφημερίας. Δίνει πνοή στο παλιό τρανζίστορ στο ημιφωτισμένο σαλόνι ενός συνταξιούχου.

Λειτουργεί σαν άτυπο ρολόι για τους φοιτητές που ξενυχτούν σε εξεταστικές. «Κόβει» τη φασαρία από τη σάλα στις κουζίνες των μαγειρείων. Γλυκαίνει το αδιάκοπο γουργουρητό των ψυγείων στις καντίνες. Δεσπόζει στις νυχτερινές βάρδιες των ειδησεογραφικών sites. Φέρνει το πρώτο φως στους βιαστικούς διανομείς Τύπου. Δίνει «ντόπα» στους περιπτεράδες. Είναι η λύση σε όσους δεν τους παίρνει ο ύπνος. Είναι το νανούρισμα όσων θέλουν να ακούν κάτι πριν κοιμηθούν.

Είναι ένας εξαίσιος μονόλυκος μέσα στο βαθύ σκοτάδι.

LP1 7593

Photo: Λευτέρης Παρτσάλης

Πρακτικά, η φωνή του ντύνει τη νύχτα όσων ακούν ραδιόφωνο από τις 12 το βράδυ μέχρι τις 5 το πρωί. Σύμφωνα με τις μετρήσεις, τα ποσοστά ακροαματικότητας έως τις 2 τα ξημερώματα κυμαίνονται ανάμεσα στο 11% και το 14%,ενώ από τις 2 και εξής εκτινάσσονται και φτάνουν μέχρι το 19,8%.

Εδώ και 12 χρόνια η φωνή του αυτονομείται από τη φυσική υπόσταση του προσώπου στο οποίο ανήκει. Γίνεται μια άυλη οικοδέσποινα ενός άγρυπνου «ποιμνίου» -όχι με την θεολογική έννοια του ακροατηρίου που περιμένει καθοδήγηση, αλλά με την έννοια ενός ακροατηρίου που έχει αποδεχθεί ορισμένους κανόνες (αυτούς της εκπομπής) και περιμένει το σινιάλο για να συμμετάσχει.

Εκείνος στην εισαγωγή του το λέει ραδιοφωνικό συμπόσιο.

«Κύριε Λαβίθη, εσείς δεν μπορείτε να κάνετε πολυήμερες διακοπές, διότι επιτελείτε λειτούργημα», θυμάμαι έναν ακροατή να παραπονιέται πριν από μερικά χρόνια.

Αν με ρωτάς, το λέω συντροφιά.

«Να πω την αλήθεια, μου πήρε λίγο καιρό να συνειδητοποιήσω ποιος είναι ο δικός μου ρόλος και ο ρόλος της εκπομπής. Στην αρχή είχα την ψευδαίσθηση ότι από αυτό τον ‘‘πολιτικό φορέα’’ θα ξεκινήσουμε την επανάσταση. Ευτυχώς προσγειώθηκα νωρίς. Ήταν κάπως απότομο, αλλά προσγειώθηκα και κατάλαβα ότι εδώ κυρίως κρατάμε συντροφιά. Αυτό είναι το βασικό. Μοιραζόμαστε σκέψεις και προβληματισμούς και αν από αυτά προκύπτει και κάτι παραπάνω, καλώς».

***

Ο «Λύκος», το ιστορικό σήμα του Ανεμολογίου, πέφτει τις 12:00 ακριβώς. Όσο και αν ακούγεται παράδοξο, υπάρχουν ακόμα ακροατές που δεν το αντέχουν, τους τρομάζει μέσα στη νύχτα. Η ιδέα για το γρύλισμα ανήκε στον Κωσνταντίνο, ενώ η σύνθεση στον Νίκο Χατζηιωαννίδη. Δύο λεπτά αργότερα ο Λαβίθης κάνει τη συνηθισμένη εισαγωγική του τοποθέτηση, στις 00:19 βγαίνει ο πρώτος ακροατής. Κωνσταντίνος από τα Πετράλωνα. Στη 1:19 η πρώτη ακροάτρια, η κυρία Ελένη και μισή ώρα αργότερα ο πρώτος ακροατής από το εξωτερικό, ο κύριος Χρήστος από τη Γλασκώβη.Τα ονόματα των ακροατών γεμίζουν διαρκώς μια οθόνη που έχει στα αριστερά του και μέσω της οποίας η παραγωγή τον ενημερώνει για τη ροή των τηλεφωνημάτων. Κατά μέσο όρο, 25-30 ακροατές βγαίνουν στον αέρα κάθε βράδυ.

LP1 7601

Photo: Λευτέρης Παρτσάλης

«Η εκπομπή ξεκίνησε το 2005, τον πρώτο μήνα δοκιμάσαμε να κάνουμε μια ανασκόπηση των ειδήσεων της μέρας. Γρήγορα κατάλαβα ότι δεν τράβαγε και πρότεινα να ανοίξουμε τις γραμμές. Ήταν μια έμπνευση τις στιγμής».

Εδώ και 12 χρόνια έχει ακούσει όσα μπορεί να ακουστούν. Έχει συζητήσει όσα μπορούν να συζητηθούν. Όχι μία και δύο, αλλά δεκάδες φορές. Αυτή είναι η κατάρα των εκπομπών λόγου. Δεν έχεις έλεγχο επί της ύλης της. Ο καθένας έχει το δικαίωμα να πει αυτό θέλει, τηρώντας κάποιους κανόνες. Μπορείς να διαφωνήσεις ή να συμφωνήσεις μαζί του, αλλά δεν μπορείς ποτέ να αποκλείσεις την πιθανότητα ότι αυτό που θα πει είναι κάτι συναφές ή διαφορετικό ή πρωτότυπο.

Συνήθως δεν είναι.

«Προφανώς, έχουν υπάρξει πολλές φορές που έχω αισθανθεί ότι βαριέμαι. Που νιώθω ότι δεν κυλάει το πεντάωρο με τίποτα. Όπως επίσης, έχουν υπάρξει και φορές που έχω κάνει εκπομπή και έχω άλλα πράγματα στο κεφάλι μου».

Η παρέμβαση του Κωνσταντίνου από τα Πετράλωνα ολοκληρώθηκε με ένα ερώτημα που έβαζε στο μπλέντερ συνωμοσιολογία και πολιτική, γοητευτικό μείγμα για πολλούς ακροατές της εκπομπής: «Από πού χρηματοδοτείται το ΚΚΕ;».

LP1 7571

Photo: Λευτέρης Παρτσάλης

Ένα θερμός με φραπέ, 7 τσιγάρα και κανένα αίσθημα έκπληξης. Αυτή είναι η συνταγή για να αντέχεις να ανοίγεις γραμμές επί 5 μέρες (παλιότερα ήταν και έξι), επί 5 ώρες επί 12 χρόνια.

«Νιώθω ότι ο κύκλος της εκπομπής κλείνει. Έχει διαφοροποιηθεί σημαντικά και η δική μου καθημερινότητα, ενώ θα ήθελα να δοκιμάσω και κάτι άλλο ή, τουλάχιστον, να μειωθούν οι ώρες του Ανεμολογίου και να διαφοροποιηθεί η φόρμα του».

***

Το κοινό του Ανεμολογίου κατέχει μια ιδιαίτερη σε θέση σε συζητήσεις εντός και εκτός διαδικτύου. Οι απόψεις, οι εμμονές, η τεκμηρίωση, η ανοχή ή δυσανεξία στον αντίλογο, η κάπως παλιομοδίτικη, μα πάντα διαχρονική, αστική αβρότητα στις τοποθετήσεις. Όσο γενική και αν είναι η ταμπέλα, υπάρχει ένα αόρατο νήμα που ενώνει τους ακροατές. 

Είναι ένα κοινό με τις δικές του προτιμήσεις, μάλλον αρκετά διαφορετικές από τις δικές σου. Δεν ενημερώνεστε από τις ίδιες πηγές, δεν αντιλαμβάνεστε με τον ίδιο τρόπο τα social media, δεν έχετε τα ίδια γούστα, δεν πηγαίνετε στα ίδια μέρη.

LP1 7594

«Παλιότερα διατηρούσα και εγώ προσωπικές επαφές με τους ακροατές, όμως πλέον θεωρώ ότι το καλύτερο και το πιο ‘’σωστό’’ είναι να επικοινωνούμε μόνο μέσω της εκπομπής. Μου άρεσε που συνέβη, διότι έγινε όταν έπρεπε και κράτησε όσο έπρεπε. Φυσικά, εκείνοι βρίσκονται εκτός αέρα. Και έτσι διαδίδονται μέσω της εκπομπής τα ευχάριστα ή και τα δυσάρεστα ακόμα. Για παράδειγμα, πολύ πρόσφατα χάσαμε έναν τακτικότατο ακροατή, τον Δίκαιο».

Οι ακροατές της εκπομπής συνιστούν ένα πολύ αξιόπιστο δείκτη για αυτό που λέμε «παλμός του κόσμου». Ποιες είναι οι τάσεις πολιτικά εκεί έξω, τι είναι αυτό που περιμένει ο κόσμος κτλ. Εκφράζουν καθημερινά στα ερτζιανά τον μέσο λαϊκό άνθρωπο. Όλοι αυτοί συγκροτούν τις ψηφίδες ενός ραδιοφωνικό facebook, το οποίο διαθέτει τη δική του αναλογία σε άποψη, συναισθηματισμό, πληροφορία και fake news.

Ο Λαβίθης εξηγεί: «Στην πραγματικότητα, μιλάμε για δύο διαφορετικές εκπομπές. Εκείνη πριν το πρώτο μνημόνιο και εκείνη μετά. Στην πρώτη περίοδο ήταν πολύ συχνές οι τοποθετήσεις σχετικά με το αν η σημερινή Ελλάδα είναι συνέχεια της αρχαίας και αν το Βυζάντιο είναι ένας σταθμός ή κάτι ξένο προς την αρχαία Ελλάδα. Πριν το μνημόνιο τα θέματα που συζητιούνταν ήταν ιστορικά ή ευρύτερου κοινωνικού ενδιαφέροντος. Μετά το μνημόνιο μονοπωλεί η πεζή καθημερινότητα. Όχι ότι δεν υπάρχουν αναφορές σε θέματα ευρύτερου ενδιαφέροντος αλλά γίνεται πολύ πιο περιορισμένα».

Όμως και μέσα στην κρίση ο δείκτης αυτός γνώριζε διακυμάνσεις –λογικό και αναμενόμενο δεδομένου του συλλογικού ρόλερ κόστερ : «Οι ακροατές ήταν τσιτωμένοι τη διετία 2010-2012 και στο πρώτο εξάμηνο του 2015. Τώρα είμαστε σε φάση αναμονής ενός νέου ‘‘Μεσσία’’, ενός Ηγέτη. Φυσικά, αυτό είναι μια αφηρημένη, εξιδανικευμένη κατασκευή που βρίσκεται στο μυαλό του κάθε ακροατή. Αν κάτι διαπίστωσα, είναι πως τελικά ο δικομματισμός επιβάλλεται από τα κάτω. Αυτό είναι που αποζητούν οι περισσότεροι ακροατές».

***

«Κάθε νησί θα πρέπει να έχει και τα δικά του υδροπλάνο. Η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα στον κόσμο που έχει τόσα νησιά και δεν διαθέτει υδροπλάνα», σημειώνει ένας ακροατής με τον τόνο ενός άνθρωπου που διαθέτει ακλόνητη την πεποίθηση ότι επισημαίνει το σωστό και το αυτονόητο. Μεταξύ μας, δεν έχει άδικο.

Η συζήτηση, ωστόσο, είχε ξεκινήσει από τη θέση της Ελλάδας στην Ε.Ε., μα σχετικά σύντομα και εντελώς απρόσμενα ένιωσα τη θαλασσινή αύρα να χτυπά το πρόσωπο μου κατά την επιβίβαση στο υδροπλάνο και οραματίστηκα τις νέες αφίσες του ΕΟΤ με υδροπλάνα να περνούν πάνω από τα αρχαία της Δήλου (αν το target group είναι το στερεότυπο του Κεντροευρωπαίου τουρίστα με κάλτσα και σανδάλι) ή πάνω από τα club της Νάουσας (αν το target group είναι 18χρονοι που θέλουν να ζήσουν το δικό τους Cyclades Shore).

LP1 7610

Η αλήθεια είναι πως τέτοια λογικά άλματα τα αναμένεις, όσο μπαίνουμε στις μικρές ώρες τις νέας μέρας. Το τελευταίο δίωρο βγαίνει κάπως πιο χαλαρά. Λιγοστεύουν οι ακροατές, οι οποίοι εκείνες τις ώρες έχουν ανάγκη περισσότερο «να τα πουν» και όχι να κάνουν διάλογο.

Ο Κωνσταντίνος χαλαρώνει και αυτός, μπορεί να πάει και την καρέκλα λίγο πιο μακριά από το μικρόφωνο και να επέμβει αν και όταν είναι εντελώς ανάγκη για κάτι τέτοιο. Το βλέμμα του ξεστρατίζει όλο και πιο σπάνια προς το ρολόι του studio για να ελέγχει πόσο χρόνο μιλάει ο καθένας.

Ακόμα όμως και στο πρώτο τρίωρο, που η ροή των τηλεφωνημάτων είναι πιο μεγάλη ή δεν λείπουν και απευθείας αντιπαραθέσεις ανάμεσα στους ακροατές, η φωνή του Λαβίθη είναι στιβαρή, σωστός κυματοθραύστης απέναντι σε όποιον και ό,τι απειλή την ρουτίνα της εκπομπής.

«Σε μια τέτοια εκπομπή αν επιχειρήσεις να επιβληθείς, το έχεις χάσει το παιχνίδι. Ο παραγωγός πρέπει να κρατάει τις ισορροπίες και να διαθέτει ανοιχτά αφτιά και υπομονή για πολλές διαφορετικές απόψεις. Θα αφήσω κάποιον να μιλήσει κάποιον λίγο παραπάνω αν κρίνω ότι αυτά που λέει έχουν ενδιαφέρον ή αν κρίνω ότι έχει όντως ανάγκη να μιλήσει, ότι δηλαδή με την παρέμβασή του στην εκπομπή βρίσκει μια συντροφιά που του λείπει. Πολλές φορές, υπάρχουν αρκετοί που θέλουν να σου περάσουν ότι έχουν αυτή την ανάγκη, αλλά δεν την έχει».

***

«Εμείς θα τα πούμε πάλι αύριο, στις 12 τα μεσάνυχτα, στο Ανεμολόγιο, στον Real FM. Καλημέρα».

Ίσα που χαράζει πάνω από το Άλσος Συγγρού που βρίσκεται απέναντί μας και ο Κωνσταντίνος μαζεύει τα πράγματα του από το studio προκειμένου να αναλάβει ο Γιώργος Χουδαλάκης που ακολουθεί στις 5:00 το πρωί.

LP1 7588

«Μια καλή μέρα στη δουλειά για μένα σημαίνει ότι η εκπομπή προβλημάτισε κάποιους ακροατές και όσα ακούστηκαν στη διάρκειά της συνέβαλλαν στην αναβάθμιση του λόγου που ακούγεται στο ελληνικό ραδιόφωνο. Για να είμαι ειλικρινής, έχω ανάγκη να πιστέψω ότι έτσι συμβαίνει, αλλά, στ’ αλήθεια, πιστεύω ότι πράγματι συμβαίνει».

Το ραδιόφωνο, το ράδιο, το ραδιοφωνάκι. Ο ήχος που γεμίζει το χώρο, η φωνή που ζεσταίνει το δωμάτιο. Η συντροφιά. Αυτός είναι ο σκοπός του ραδιοφώνου. Και ο Κωνσταντίνος Λαβίθης, η φωνή του, τον υπηρετεί 12 χρόνια τώρα. Είναι αυτό το αόρατο νήμα που συνδέει διαμερίσματα, πιάτσες ταξί, γέφυρες πλοίων και σκοτεινά γραφεία άδεια από ζωή. Είναι το νήμα που σου υπενθυμίζει ότι τα βράδια, την ώρα που οι περισσότεροι κοιμούνται, εσύ δεν είσαι μόνος.



©2016-2024 Ratpack.gr - All rights reserved