Η Μάριον Τζόουνς γίνεται 50. Και πριν πεις μελαγχολήσεις για τα χρόνια που πέρασαν ή ετοιμαστείς να ξεστομίσεις “who cares”, φτιάξε ελληνικό καφέ και κάτσε να μιλήσουμε για το κορίτσι, που προσωπικά, αποτελούσε το αθλητικό μου crush. Μισός αιώνας ζωής, λοιπόν, για τη γυναίκα που στα τέλη των ‘90s και στις αρχές των 2000s φαινόταν να έχει φτιαχτεί από άλλο υλικό. Για όσους θυμούνται εκείνη την εποχή, η Τζόουνς δεν ήταν απλώς μια σπρίντερ. Ήταν το απόλυτο πρότυπο φυσικής τελειότητας. Δύναμη, ταχύτητα, χαμόγελο, αυτοπεποίθηση. Μια αθλήτρια που έκανε τη νίκη να μοιάζει φυσική, σχεδόν αναπόφευκτη. Η ήττα δεν υπήρξε ποτέ στο λεξιλόγιό της.
Αλλά, όπως συμβαίνει με αυτές τις περιπτώσεις, όσο απόλυτη ήταν στην κυριαρχία της, τόσο απότομη ήταν η πτώση της. Γιατί η ιστορία της Μάριον Τζόουνς δεν είναι απλώς μια ιστορία δόξας και ντροπής. Είναι μια από τις πιο σκληρές υπενθυμίσεις ότι πίσω από κάθε μύθο του αθλητισμού υπάρχει ένας άνθρωπος που κάποια στιγμή πίστεψε ότι η νίκη αξίζει τα πάντα. Αν είχε διδαχθεί τον μύθο του Ίκαρου και του Δαίδαλου, ίσως τα φτερά της να μην είχαν καεί από τη ζέστη της υπερβολικής φιλοδοξίας.
Το παιδί-θαύμα που έγινε σύμβολο
Η Μάριον Τζόουνς μπήκε στον στίβο από μικρή. Όποιος την έβλεπε να τρέχει, έβλεπε κάτι σπάνιο: ένα κορίτσι που μπορούσε να ελέγξει το χρόνο. Από τα 100 μέτρα μέχρι το μήκος, όλα έδειχναν εύκολα. Ήταν το “παιδί-θαύμα”, το next big thing του παγκόσμιου αθλητισμού, το πρόσωπο μιας γενιάς που έβλεπε στις επιδόσεις της κάτι παραπάνω από ταχύτητα: έβλεπε τη βεβαιότητα ότι η υπεροχή μπορεί να είναι φυσική, καθαρή, θεόσταλτη.
Το 1997, στην Αθήνα, η Τζόουνς συστήθηκε στο παγκόσμιο κοινό με τρόπο εκκωφαντικό: χρυσό στα 100 μέτρα, χρυσό και στη σκυτάλη 4x100. Ήταν η αρχή μιας διαδρομής που έμοιαζε προορισμένη να γραφτεί με χρυσά γράμματα. Δύο χρόνια μετά, στη Σεβίλλη, ξανά στο ψηλότερο σκαλί του βάθρου, 100 μέτρα, πάλι πρώτη, και τρίτη στο μήκος. Εκτός από θηλυκός Ίκαρος, ήταν και ο θηλυκός Καρλ Λιούις.
Όλα αυτά όμως ήταν απλώς ο πρόλογος. Το μεγάλο της όνειρο ήταν οι Ολυμπιακοί του Σίδνεϊ. Το 2000, μπροστά στα μάτια του κόσμου, η Τζόουνς θα κάνει κάτι που λίγοι αθλητές έχουν καταφέρει ποτέ: πέντε μετάλλια σε μία Ολυμπιάδα: Τρία χρυσά (100μ., 200μ., 4x400μ.) και δύο χάλκινα (μήκος, 4x100). Φιλάκια. Ήταν 25 χρονών και ο πλανήτης μιλούσε για την πιο χαρισματική αθλήτρια της εποχής.
Τα περιοδικά την είχαν εξώφυλλο. Οι εταιρείες τη διεκδικούσαν. Οι δημοσιογράφοι τη σύγκριναν με τον Καρλ Λιούις, τον Μάικλ Τζόνσον, τη Φλόρενς Γκρίφιθ-Τζόινερ. Το όνομα Μάριον Τζόουνς ήταν συνώνυμο της επιτυχίας. Κι όμως, κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί πόσο εύθραυστη ήταν αυτή η εικόνα.
Το πρώτο ράγισμα
Το 2001, στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του Έντμοντον, η Τζόουνς γνώρισε για πρώτη φορά την ήττα στα 100 μέτρα μετά από έξι χρόνια. Έχασε από την Ουκρανή Ζάνια Πιντούσεβιτς Μπλοκ. Αργότερα θα αποκαλυφθεί ότι κι εκείνη είχε εμπλακεί στο σκάνδαλο BALCO, το ίδιο σκάνδαλο που λίγο αργότερα θα καταπιεί και την Τζόουνς. Η Τζόουνς τότε δεν το ήξερε. Ή ίσως ήξερε, αλλά προχωρούσε. Γιατί σε αυτόν τον κόσμο, όλοι κυνηγούσαν κάτι: ένα κλάσμα του δευτερολέπτου, μια θέση στο βάθρο, μια υπογραφή σε ένα χορηγικό συμβόλαιο. Κανείς δε μιλούσε, όλοι ήξεραν.
Το 2004, στην Αθήνα, η τύχη τής γύρισε οριστικά την πλάτη. Ένας τραυματισμός την κράτησε μακριά από τα 100 και τα 200 μέτρα. Συμμετείχε μόνο στο μήκος, όπου τερμάτισε πέμπτη. Στη σκυταλοδρομία 4x100, μια κακή αλλαγή με τη Λόριν Γουίλιαμς έφερε τον αποκλεισμό των ΗΠΑ. Ήταν το τέλος μιας εποχής, αν και κανείς δεν το γνώριζε ακόμη.
Η στιγμή της πτώσης
Δύο χρόνια μετά, το 2006, βγήκε στη δημοσιότητα ότι δείγμα της Τζόουνς είχε βρεθεί θετικό σε ερυθροποιητίνη (EPO). Το δεύτερο δείγμα αποδείχτηκε αρνητικό, και η υπόθεση τότε “έκλεισε”. Αλλά η φήμη της είχε ήδη αρχίσει να ξεθωριάζει. Τον Οκτώβριο του 2007, όλα τελείωσαν. Σε ένα δικαστήριο της Νέας Υόρκης, η Μάριον Τζόουνς παραδέχτηκε αυτό που για χρόνια αρνιόταν: ότι είχε κάνει χρήση απαγορευμένων ουσιών.
Η εικόνα της εκείνη τη μέρα έμεινε χαραγμένη στη μνήμη. Με δάκρυα στα μάτια, δήλωσε δημόσια: “Πρόδωσα την εμπιστοσύνη σας. Αποσύρομαι από το άθλημα που αγάπησα. Θέλω να ζητήσω συγγνώμη. Λυπάμαι που σας απογοήτευσα.”
Ήταν μια στιγμή απόλυτης απογύμνωσης. Μια γυναίκα που κάποτε έτρεχε πιο γρήγορα απ’ όλους, τώρα στεκόταν ακίνητη, αντιμέτωπη με τον ίδιο της τον καθρέφτη.
Η ΔΟΕ της αφαίρεσε όλα τα μετάλλια. Η IAAF ακύρωσε τα αποτελέσματά της από το 2000 και μετά. Και το 2008, η Τζόουνς καταδικάστηκε σε έξι μήνες φυλάκιση για ψευδή κατάθεση. Το άλλοτε “χρυσό κορίτσι” του στίβου έμπαινε στη φυλακή σαν μια κοινή εγκληματίας.
Από την κορυφή στη λήθη και ίσως στην κάθαρση
Ο πρόεδρος της IAAF, Λαμίν Ντιάκ, είχε πει τότε: “Αν είχε εμπιστευτεί τα δώρα με τα οποία την προίκισε η φύση, θα ήταν μια μεγάλη Ολυμπιονίκης. Τώρα, το όνομά της είναι συνώνυμο με μία από τις μεγαλύτερες απάτες στην ιστορία του αθλητισμού.”
Σκληρό; Ναι. Δίκαιο; Ίσως. Αλλά η αλήθεια είναι πιο σύνθετη. Η Τζόουνς δεν ήταν μόνη της σε αυτό το ψέμα. Ήταν το αποτέλεσμα ενός ολόκληρου οικοσυστήματος που έμαθε να λατρεύει την τελειότητα και να αδιαφορεί για το τίμημά της. Η Μάριον Τζόουνς πλήρωσε το τίμημα και το πλήρωσε δημόσια. Έχασε τα πάντα: τη φήμη, τα χρήματα, τη θέση της στην ιστορία. Μα ίσως, με έναν τρόπο, βρήκε κάτι που δεν είχε ποτέ: την αλήθεια.
Μετά την αποφυλάκισή της, προσπάθησε να χτίσει μια νέα ζωή. Μίλησε σε σχολεία, έγραψε βιβλίο, μπήκε για λίγο στον κόσμο του μπάσκετ. Δεν έγινε ποτέ ξανά αυτό που ήταν αλλά έγινε κάτι διαφορετικό. Ένας άνθρωπος που ξέρει ότι δεν μπορείς να γυρίσεις τον χρόνο πίσω, αλλά μπορείς να ζήσεις με τις συνέπειες. Και να τις χρησιμοποιήσεις με θετικό τρόπο για την αλλαγή.
Το μάθημα πίσω από την πτώση
Η ιστορία της Μάριον Τζόουνς δεν είναι απλώς ένα σκάνδαλο. Είναι καθρέφτης μιας εποχής που ζητούσε -και επιμένει να τους ζητά- από τους αθλητές να είναι υπεράνθρωποι. Είναι το τίμημα της πίεσης, του συστήματος, της φιλοδοξίας. Είναι η στιγμή που συνειδητοποιείς ότι η ταχύτητα με την οποία τρέχεις δε σε σώζει από τον εαυτό σου.
Σήμερα, στα 50 της, η Τζόουνς δεν είναι πια η πιο γρήγορη γυναίκα στον κόσμο. Είναι μια γυναίκα που κουβαλάει μια ιστορία, μια ιστορία που πονάει, αλλά και διδάσκει. Γιατί στο τέλος της ημέρας, η νίκη δεν είναι να φτάσεις πρώτος, αλλά να μπορείς να κοιτάξεις τον εαυτό σου χωρίς ντροπή.
Ίσως αυτό να είναι το πραγματικό “χρυσό” που κέρδισε τελικά η Μάριον Τζόουνς. Όχι αυτά που της πήραν, αλλά αυτό που απέκτησε όταν βρήκε το θάρρος να πει τη φράση που κανείς δε θέλει να πει δημόσια: “Έκανα λάθος.”
