Στους κύκλους της τζαζ και πόσο μάλλον τους ανθρώπους που είχαν την τύχη f να δουν από κοντά τα ιερά της τέρατα, το Kind of Blue του Miles Davis που κυκλοφόρησε τον Αύγουστο του 1959, είναι ίσως μια από τις μεγαλύτερες στιγμές στη μουσική. Γιατί; Επειδή στο σχήμα συμμετείχε ο αδιανόητα μοναδικός John Coltrane. Στην αυτοβιογραφία του, ο Miles Davis θα έλεγε αργότερα για τον Coltrane και την συνεργασία τους. «Ο ‘Trane είναι ο πιο γρήγορος και επιβλητικός σαξοφωνίστας με τον οποίο έχω δουλέψει ποτέ. Μπορούσε την ίδια στιγμή να παίξει πολύ γρήγορα και πολύ δυνατά, κάτι το οποίο είναι πάρα πολύ δύσκολο να γίνεται ταυτόχρονα. Ήταν λες και κάτι τον είχε κυριεύσει κάθε φορά. Ήταν άγριος και παθιασμένος όταν έπαιζε σαξόφωνο και από την άλλη ευγενικός και ήσυχος για όλες τις υπόλοιπες στιγμές που δεν έπαιζε».
Ο Coltrane, τον οποίο η σκηνή δεν χόρτασε αρκετά γιατί πέθανε από ηπατική ανεπάρκεια μόλις στα 40 του χρόνια, ήταν πιθανώς ο σαξοφωνίστας με τη μεγαλύτερη επιρροή σε οποιοδήποτε μουσικό είδος, μαζί με τους Lester Young, Ornette Coleman, Sonny Rollins και τον Charlie ‘‘The Bird’’ Parker. Τα σολαρίσματά του διδάσκονται πλέον ως ασκήσεις για μαθητές σε μουσικές ακαδημίες, ενώ σαξοφωνίστες σε όλο τον κόσμο προσπαθούν ακόμα να μιμηθούν τον χαρακτηριστικά τον έντονο και γεμάτο ψυχή ήχο του μέχρι και σήμερα.
To Giant Steps, που κυκλοφόρησε τον Φεβρουάριο του 1960, ήταν ένας εκπληκτικός αυτοσχεδιασμός για τενόρο-σαξόφωνο που ηχογράφησε ο Coltrane και έκτοτε πρότυπο για όλους τους επίδοξους μουσικούς. Όμως είναι και κάτι πολύ περισσότερο από μια τεχνική άσκηση γύρω από τα πνευστά. Ο Coltrane συγκέντρωσε μια χαρακτηριστική τεχνική από μικροσκοπικά μέρη και απειροελάχιστες λεπτομέρειες της μουσικής του δεινότητας, αλλά η αποστολή του ήταν να τα συνδυάσει όλα σε έναν ενιαίο, τεράστιο, ικετευτικό ήχο στον οποίο όλες οι λεπτομέρειες, αν και καθοριστικές, δεν ακούγονταν πλέον μεμονωμένα. Για αυτόν, το Giant Steps ήταν ένα πρώτο βήμα στην ελεύθερη τεχνική του αυτοσχεδιασμού, που την ίδια στιγμή έδειχνε σαν να έχει χρησιμοποιήσει δέκα χρόνια εμπειρίας. Όμως όχι. Ήταν μια έμφυτη φυσική εξέλιξη ενός μουσικού, που βάδιζε στην πορεία του θρύλου.
Άλμπουμ σαν το παραπάνω έκαναν τους φανς της τζαζ να παραμιλούν, αλλά ο Coltrane θα κέρδιζε απροσδόκητα ένα εντελώς νέο κοινό με το πιο γνωστό του άλμπουμ, το πολύ πιο στοχαστικό ‘‘A Love Supreme'’ το 1964. Έγινε επιτυχία στους πρώτους χίπηδες της εποχής, εμπνευσμένο από την αγάπη του Coltrane στην ινδική μουσική και την ανατολική θρησκευτική σκέψη. Παρόλη τη χρήση αλκοόλ και ηρωίνης, η οποία είχε υπονομεύσει την υγεία του και είχε ως αποτέλεσμα να τον απολύσει δύο φορές ο Miles Davis, κατάφερε να κερδίσει τη μάχη με τους καρπούς που απέδωσε αυτή η ηχογράφηση. Ήταν ένα τεράστιο στοίχημα με τον εαυτό του.
Γεννημένος στο Hamlet της Βόρειας Καρολίνας, Coltrane ασχολήθηκε με το άλτο-σαξόφωνο στα 15 του, αφού ξεκίνησε τη μουσική του εκπαίδευση στο άλτο-κόρνo και στο κλαρινέτο. Οι μουσικές σπουδές στο κολέγιο διακόπηκαν λόγω της στρατιωτικής του θητείας, αλλά ο Coltrane έπαιζε σε μπάντες του ναυτικού και μεταπήδησε στο τενόρο-σαξόφωνο για να δουλέψει με τους σταρ της τότε RnB σκηνής, Eddie "Cleanhead" Vinson και Earl Bostic το 1947. Επηρεασμένος από τους Dexter Gordon και Charlie Parker -και αργότερα και από τον Sonny Rollins- ο Coltrane ανέπτυξε σταθερά το δικό του στυλ. Στην αρχή με κόπο και μετά με αυξανόμενη σιγουριά και πλήρη ελευθερία. Έπαιξε στη διάσημη ορχήστρα Dizzy Gillespie και με το συγκρότημα του Johnny Hodges, στις αρχές της δεκαετίας του '50 και στη συνέχεια από το 1955 με τον Miles Davis.
Ο Coltrane ώθησε το bebop όσο πιο μακριά μπορούσε με το Giant Steps και στη συνέχεια άρχισε να εξερευνά τους τόνους για να παίζει εκτός εγγραφής υψηλούς ήχους και περισσότερες από μία νότες τη φορά – μια διαδικασία που ονομάζεται "multiphonics". Έφερε έναν άλλο αέρα στον αυτοσχεδιασμό βασισμένο σε κλίμακα και με το κουαρτέτο του την δεκαετία του '60, με τον πιανίστα McCoyTyner, τον μπασίστα Jimmy Garrison και τον ντράμερ Elvin Jones, παρήγαγε μερικές από τις πιο δημιουργικές και συναρπαστικές τζαζ μελωδίες όλων των εποχών. Ο Coltrane ασχολήθηκε επίσης με το σπάνιο τότε σαξόφωνο- σοπράνο, με το οποίο έπαιξε στη διάσημη βερσιόν του ‘’My Favorite Things’’. Συνέχισε την δεκαετία του ’60 με ένα δικό του πρότυπο για τη δύσκολη τέχνη του ελεύθερου αυτοσχεδιασμού με την ηχογράφηση του ‘‘Ascension’’ το 1965.
Πέθανε στη Νέα Υόρκη στις 17 Ιουλίου 1967, αλλά άφησε μελωδίες που θα εμπνεύσουν άλλες τόσες γενεές.
