Πόσες φορές έχεις ξυπνήσει μέσα στη νύχτα, μούσκεμα στον ιδρώτα, νομίζοντας ότι αύριο πρέπει να ξυπνήσεις στις 05:30 για αναφορά; Αν έχεις υπηρετήσει τη στρατιωτική σου θητεία, το πιθανότερο είναι πως κάποια στιγμή -ίσως και επανειλημμένα- έχεις δει στον ύπνο σου ότι ξαναγυρνάς στο στρατό. Γιατί όμως το μυαλό μας ανασύρει αυτή την εμπειρία, ακόμα και χρόνια μετά;
Τα όνειρα αποτελούν έναν τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος επεξεργάζεται πληροφορίες, συναισθήματα και αναμνήσεις. Δεν είναι τυχαία ούτε άσχετα· συχνά αντικατοπτρίζουν την ψυχική μας κατάσταση και τις βαθύτερες ανησυχίες μας. Όταν λοιπόν ένα τόσο συγκεκριμένο και επαναλαμβανόμενο όνειρο επιστρέφει ξανά και ξανά, έχει νόημα να το κοιτάξουμε λίγο πιο προσεκτικά.
Ο στρατός ως έντονη εμπειρία
Η στρατιωτική θητεία είναι, για τους περισσότερους άντρες στην Ελλάδα, μια εμπειρία που δεν περνά απαρατήρητη. Για άλλους είναι τραυματική, για άλλους βαρετή, για μερικούς ίσως και ευχάριστη. Κοινό στοιχείο, όμως, είναι η έντασή της: πειθαρχία, απομόνωση από την καθημερινή ζωή, περιορισμός ελευθεριών, υπακοή σε ιεραρχία, διαρκής επιτήρηση.
Αυτές οι συνθήκες χαράζονται στο υποσυνείδητο και παραμένουν ζωντανές, ειδικά αν η εμπειρία ήταν έντονη, πιεστική ή αν συνοδεύτηκε από άγχος. Το μυαλό έχει την τάση να επιστρέφει σε παρόμοια «τοπία» όταν προσπαθεί να επεξεργαστεί παρόμοια συναισθήματα.
Άγχος, έλεγχος, ευθύνες
Το να βλέπεις ότι ξαναπάς στρατό συχνά δεν σχετίζεται άμεσα με τον ίδιο τον στρατό, αλλά με αυτό που συμβόλιζε για σένα. Αν περνάς μια περίοδο στη ζωή σου με πολύ άγχος, πολλή πίεση ή νιώθεις παγιδευμένος σε ένα σύστημα που δεν ελέγχεις, ο εγκέφαλος μπορεί να «επιστρέψει» στο αρχέτυπο αυτής της εμπειρίας: το στρατό.
Ο στρατός μπορεί να λειτουργεί ως σύμβολο:
- Έλλειψης ελευθερίας
- Καταπίεσης
- Υποχρεώσεων χωρίς επιλογή
- Κουραστικής ρουτίνας
- Ανωνυμίας μέσα σε ένα σύστημα
Αν λοιπόν βιώνεις κάτι παρόμοιο στην καθημερινότητά σου -π.χ. μια πιεστική δουλειά, οικογενειακές υποχρεώσεις ή ψυχολογική κόπωση- το όνειρο λειτουργεί ως "καθρέφτης" της κατάστασης σου.
Επανάληψη και ανεπίλυτα συναισθήματα
Όταν ένα όνειρο επαναλαμβάνεται πολλές φορές, δείχνει ότι το μυαλό προσπαθεί να επεξεργαστεί κάτι που παραμένει ανοιχτό ή άλυτο. Ίσως να έχεις απομείνασες εντάσεις, ενοχές ή θυμό από τη θητεία σου. Ίσως ένιωσες ότι αδικήθηκες, ή ότι δεν ήσουν ο εαυτός σου. Ίσως απλώς φοβάσαι μην ξαναβρεθείς σε μια παρόμοια κατάσταση. Το υποσυνείδητο δεν ξεχωρίζει πάντα το παρελθόν από το παρόν με απόλυτη ακρίβεια. Αν νιώθει παρόμοιες απειλές, χρησιμοποιεί παλιές εμπειρίες για να τις εκφράσει.
Όνειρο ή εφιάλτης;
Για κάποιους, το να βλέπουν όνειρα με το στρατό δεν είναι απαραίτητα εφιαλτικό. Μπορεί να εμπεριέχει και ένα αίσθημα νοσταλγίας: απλότητα, παρέες, «σαχλοκαψούρα» της νιότης. Αυτό δείχνει ότι το μυαλό δεν επιστρέφει απαραίτητα σε κάτι τραυματικό, αλλά σε μια φάση της ζωής όπου τα πράγματα ήταν πιο ξεκάθαρα — ακόμα κι αν ήταν δύσκολα.
Τι μπορείς να κάνεις
Αν αυτά τα όνειρα σε ταράζουν συχνά, μπορείς να κάνεις τα εξής:
- Καταγραφή ονείρων: Κράτα ένα ημερολόγιο ονείρων για να δεις πότε εμφανίζονται και πώς συνδέονται με την καθημερινότητά σου.
- Ενδοσκόπηση: Αναρωτήσου τι νιώθεις παρόμοιο με τότε. Πού μπορεί να χάνεις τον έλεγχο σήμερα;
- Συζήτηση: Μίλησε με κάποιον -φίλο ή ειδικό- αν νιώθεις ότι οι σκέψεις σε βαραίνουν.
- Αυτογνωσία: Μερικές φορές, το απλό "ΟΚ, είδα αυτό το όνειρο γιατί πιέζομαι στη δουλειά" αρκεί για να το βάλεις σε πλαίσιο.
Το να βλέπεις ότι ξαναπάς στρατό είναι απόλυτα φυσιολογικό και συνήθως όχι προφητικό. Το μυαλό σου προσπαθεί να σου δείξει κάτι για την παρούσα σου ψυχολογική κατάσταση, χρησιμοποιώντας παλιά σύμβολα. Αντί να το φοβάσαι, άκουσέ το. Ίσως έχει κάτι χρήσιμο να σου πει.
