Υπάρχουν πολιτικοί που αφήνουν πίσω τους μνημεία. Υπάρχουν κι άλλοι που αφήνουν πίσω τους υποθέσεις. Ο Νικολά Σαρκοζί κατάφερε το σπάνιο: να τα συνδυάσει. Να μείνει στην ιστορία ως ο πρόεδρος που ήθελε να ανανεώσει τη Γαλλία, αλλά και ως ο πρώτος πρώην πρόεδρος που περνάει την πόρτα της φυλακής με καταδίκη για διαφθορά. Κι αυτό δεν είναι απλά μια δικαστική είδηση. Είναι μια ιστορία για το πώς η εξουσία μπορεί να διαφθείρει, για το πώς τα λεφτά αλλάζουν χέρια στα σκοτεινά, για το πώς η πολιτική σκηνή μοιάζει με τα πιο σκληρά επεισόδια του House of Cards. Μόνο που εδώ δεν έχουμε σενάριο. Έχουμε μία πραγματικότητα που θα μπορούσε να γίνει ντοκιμαντέρ στο Netflix.
Ο Σαρκοζί ως «rockstar» της πολιτικής
Το 2007, εμφανίστηκε σαν τον άνθρωπο που θα έσπαγε το κατεστημένο. Δυναμικός, με αμερικανικό στυλ, έταζε εκσυγχρονισμό, σκληρές αποφάσεις, μια Γαλλία πιο κοντά στη δύναμη που ήθελε να ξαναβρεί τον εαυτό της. Ήταν ο «hyper-president»: παντού, με όλους, σε όλα τα μέτωπα.
Μόνο που πίσω από τα φώτα, υπήρχε κάτι άλλο. Υπήρχαν βαλίτσες με μετρητά, υπήρχαν νύχτες στο Παρίσι με ανθρώπους του Καντάφι, υπήρχαν «συμφωνίες gentleman» με έναν δικτάτορα που λίγα χρόνια αργότερα θα γινόταν το απόλυτο σύμβολο της κατάρρευσης.
Η υπόθεση Λιβύης είναι το απόλυτο political thriller. Μιλάμε για υποσχέσεις εκατομμυρίων, για έναν εκλογικό αγώνα που φαινόταν «καθαρός» αλλά στην πραγματικότητα στηριζόταν σε μαύρο χρήμα, για αποδείξεις που έμεναν θαμμένες χρόνια μέχρι να ξεθάψει το χώμα η δικαιοσύνη. Δεν είναι τυχαίο ότι η ιστορία βγήκε ξανά και ξανά στα διεθνή media σαν σκάνδαλο κατασκοπείας. Δικηγόροι, μυστικές επαφές, λογαριασμοί, επιταγές. Και τώρα, το τελικό χτύπημα: ο Σαρκοζί καταδικάζεται σε πέντε χρόνια φυλάκιση. Όχι για όλα όσα κατηγορήθηκε, αλλά αρκετά για να επισφραγίσουν το τέλος της πολιτικής του καριέρας.
Για πρώτη φορά στη Γαλλία, πρώην πρόεδρος περνάει στην ιστορία όχι μόνο για τις μεταρρυθμίσεις του αλλά για την καταδίκη του. Είναι το απόλυτο reality check: κανείς δεν είναι υπεράνω του νόμου.
Κι εδώ είναι η μεγάλη αξία αυτής της απόφασης. Γιατί ας μην κοροϊδευόμαστε: οι πολίτες έχουν κουραστεί από την ιδέα ότι οι «ισχυροί» παίζουν σε δικό τους γήπεδο, με δικούς τους κανόνες, και δεν πληρώνουν ποτέ το τίμημα. Το ότι ο Σαρκοζί καταλήγει πίσω από τα κάγκελα σπάει αυτόν τον μύθο.
Το σκοτεινό glamour της εξουσίας
Η πολιτική έχει το δικό της glamour. Σαλόνια, δείπνα, διεθνείς συναντήσεις, φωτογραφίες στα εξώφυλλα. Αλλά η πραγματικότητα είναι πιο σκληρή: η εξουσία έχει και σκοτεινές γωνιές, όπου οι συμφωνίες κλείνονται με μετρητά, όχι με λόγια. Όπου η «επιτυχία» αγοράζεται. Στην περίπτωση Σαρκοζί, το glamour έγινε toxic. Η ίδια η εικόνα του «ατσαλένιου προέδρου» γκρεμίστηκε κάτω από το βάρος της διαφθοράς. Και αυτή η τοξικότητα δεν αφορά μόνο αυτόν. Είναι το ίδιο το πολιτικό οικοδόμημα που τραντάζεται. Είναι από αυτές τις στιγμές που το κλισέ ότι η ζωή ξεπερνά τη μυθοπλασία γίνεται πραγματικότητα.
Εδώ δεν μιλάμε για μια υπόθεση χαμηλού επιπέδου. Μιλάμε για δεκάδες εκατομμύρια, για σχέσεις με διεθνείς ηγέτες, για το είδος των σκηνών που βλέπεις στο Narcos αλλά με πολιτικούς αντί για βαρόνους. Η υπόθεση Σαρκοζί είναι μία υπενθύμιση ότι η πολιτική είναι το απόλυτο παιχνίδι εξουσίας και ότι τα stakes είναι πιο βρώμικα από ό,τι φαντάζεσαι.
Αυτό που μένει είναι ο συμβολισμός. Ένας πρώην πρόεδρος, που πριν λίγα χρόνια μιλούσε για την τιμή της Γαλλίας, σήμερα μπαίνει φυλακή για μαύρο πολιτικό χρήμα. Και εδώ έρχεται η δική μας ευθύνη ως πολίτες. Γιατί η υπόθεση Σαρκοζί δεν είναι μόνο γαλλική. Είναι παγκόσμια. Είναι reminder ότι η διαφθορά δεν έχει σύνορα, ότι τα λεφτά μπορούν να αγοράσουν πολλά, αλλά όχι πάντα τη λήθη.
Η εικόνα είναι δυνατή: ο Σαρκοζί, άλλοτε πρόεδρος στο Μέγαρο των Ηλυσίων, τώρα κρατούμενος. Από τα χαλιά του Ελιζέ στα τσιμεντένια πατώματα της φυλακής. Από το όνειρο της πολιτικής δόξας στην απόλυτη ταπείνωση. Δεν ξέρω αν αυτό θα αλλάξει για πάντα το πολιτικό σκηνικό της Γαλλίας. Ξέρω, όμως, ότι είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε το πιο ωμό μάθημα: η εξουσία έχει κόστος. Και αν δεν το πληρώσεις στην ώρα σου, έρχεται ο λογαριασμός.
Ο Σαρκοζί είναι case study για το πώς ο «άντρας της δράσης» μπορεί να γίνει ο «άντρας του σκανδάλου». Και ίσως τελικά αυτό είναι το μεγαλύτερο μάθημα: ότι τα είδωλα της πολιτικής χτίζονται γρήγορα, αλλά καταρρέουν ακόμα πιο γρήγορα. Η κάμερα κλείνει. Το επεισόδιο τελείωσε. Αλλά η ιστορία της διαφθοράς συνεχίζεται. Και το μόνο ερώτημα είναι: ποιος είναι ο επόμενος;
