Υπάρχουν στιγμές που η Ιστορία μιας χώρας δε γράφεται από πολιτικούς λόγους και κυβερνητικά νομοσχέδια, αλλά από τις πράξεις απλών ανθρώπων που αρνούνται να σιωπήσουν. Στην Ελλάδα του 2025, μία τέτοια στιγμή είναι η απεργία πείνας του Πάνου Ρούτσι, του πατέρα που έχασε το παιδί του στη σιδηροδρομική τραγωδία των Τεμπών.
Ο κύριος Ρούτσι δε ζητά τίποτα περισσότερο από το αυτονόητο: να εκταφεί η σορός του παιδιού του ώστε να μάθει την αλήθεια για τα αίτια του θανάτου. Και όμως, για να διεκδικήσει αυτό το στοιχειώδες δικαίωμα, αναγκάζεται να θέσει σε κίνδυνο την ίδια του τη ζωή. Δεν υπάρχει πιο σκληρή καταγγελία για την αδυναμία του κράτους δικαίου να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων από αυτήν την εικόνα: ένας πατέρας που λιμοκτονεί γιατί η Πολιτεία αρνείται να τον ακούσει.
Η σύγκρουση των τρένων στα Τέμπη, τον Φεβρουάριο του 2023, ήταν από τις πιο μαύρες σελίδες της σύγχρονης Ελλάδας. 57 οικογένειες θρηνούν ακόμα, η χώρα βυθίστηκε σε πένθος και θυμό, με το πολιτικό σύστημα να καλείται να δώσει απαντήσεις. Δύο χρόνια μετά, οι απαντήσεις παραμένουν μισές. Οι ευθύνες διαχέονται, οι έρευνες προχωρούν αργά, οι υποσχέσεις για διαφάνεια συχνά μένουν κενές.
Για τις οικογένειες των θυμάτων, αυτό σημαίνει καθημερινή βία. Δεν πρόκειται μόνο για τον πόνο της απώλειας. Είναι η ταπείνωση να μην ξέρεις πώς ακριβώς πέθανε το παιδί σου. Είναι η αίσθηση που υπάρχει στην κοινωνία ότι το κράτος δε θέλει να αποκαλυφθεί η πλήρης αλήθεια. Και ταυτόχρονα είναι η απόγνωση που οδηγεί έναν πατέρα να πει: «Αν δε μου δώσετε την αλήθεια, θα αφήσω το σώμα μου να σβήσει».
Η απεργία πείνας του Πάνου Ρούτσι δεν είναι μόνο προσωπική κραυγή. Είναι και ένα πολιτικό γεγονός. Γιατί βάζει απέναντι δύο κόσμους: από τη μια, τους πολίτες που ζητούν δικαιοσύνη, διαφάνεια, λογοδοσία. Από την άλλη, ένα κράτος, που σύμφωνα με την περιρρέουσα ατμόσφαιρα και τα όσα πιστεύει η συντριπτική πλειοψηφία της κοινωνίας, προτιμά τη σιωπή από το φως. Δεν είναι η πρώτη φορά που η Ελλάδα βλέπει πολίτες να οδηγούνται σε απεργία πείνας. Αλλά υπάρχει κάτι το διαφορετικό εδώ: ο κύριος Ρούτσι δε ζητά προσωπικά προνόμια, δεν παζαρεύει την ελευθερία του. Ζητά δικαίωμα στην αλήθεια. Και το κάνει όχι για τον εαυτό του, αλλά για το παιδί του και κατ’ επέκταση για όλους τους νεκρούς των Τεμπών.
Προσοχή στο κενό μεταξύ νομικότητας και ηθικής
Το αίτημα για εκταφή δεν είναι απλώς νομικό. Είναι βαθιά ηθικό. Κάθε γονιός, κάθε συγγενής θύματος, έχει δικαίωμα να γνωρίζει την αλήθεια για τον θάνατο του αγαπημένου του προσώπου. Και κάθε πολιτεία που σέβεται τον εαυτό της έχει υποχρέωση να το διασφαλίζει. Η αλήθεια δεν είναι ποτέ επικίνδυνη. Η αλήθεια είναι φως και διαλύει τα σκοτάδια της αμφισβήτησης. Όσο περισσότερο καθυστερεί η αλήθεια, όσο περισσότερο εμποδίζεται, τόσο περισσότερο τροφοδοτείται η καχυποψία και η δυσπιστία.
Ο λαός κατεβαίνει στους δρόμους ζητώντας το αυτονόητο: Δικαιοσύνη για τα Τέμπη
Σε κάθε δημοκρατία, η διαχείριση μιας τραγωδίας είναι τεστ αξιοπιστίας. Αν οι θεσμοί μπορούν να σταθούν δίπλα στους πολίτες, να δώσουν εξηγήσεις, να αποδώσουν ευθύνες, τότε η κοινωνία ισχυροποιείται. Αν όχι, η κοινωνία διαλύεται, οι πολίτες στρέφονται στον κυνισμό ή την αδιαφορία. Η κυβέρνηση και η Δικαιοσύνη έχουν στα χέρια τους μια ευθύνη που ξεπερνά την υπόθεση Ρούτσι και οφείλουν να λειτουργούν ως εργαλείο διαφάνειας. Αν αποτύχουν προς αυτό, τότε στην Ελλάδα του 2025, το μήνυμα θα είναι σαφές: Ακόμη και για να μάθεις πώς πέθανε το παιδί σου, πρέπει να βάλεις σε κίνδυνο τη ζωή σου.
Ωστόσο, πέρα από την πολιτική διάσταση, υπάρχει η απλή, συγκλονιστική ανθρώπινη διάσταση. Ένας πατέρας που χάνει το παιδί του χάνει ταυτόχρονα ένα κομμάτι του εαυτού του. Ο πόνος είναι ασύλληπτος. Είναι σαν η ίδια η ζωή να κοροϊδεύει τους κανόνες της. Όταν ένα παιδί χάνει τον γονιό του, γίνεται στάχτη. Όταν ένας γονιός χάνει το παιδί του, η ψυχή του γίνεται κάρβουνο που καίει συνέχεια. Και όμως, αντί η Πολιτεία να τον στηρίξει, τον αναγκάζει να δώσει έναν επιπλέον αγώνα.
Η εικόνα ενός γονιού που σβήνει από την πείνα επειδή δεν του επιτρέπουν να μάθει την αλήθεια είναι ντροπή για κάθε δημοκρατία. Αν υπάρχει κάτι ιερό σε μια κοινωνία, αυτό είναι το δικαίωμα των γονιών να ξέρουν πώς έφυγαν τα παιδιά τους. Η απεργία πείνας του Πάνου Ρούτσι δεν πρέπει να ιδωθεί μόνο ως προσωπική υπόθεση. Είναι κάλεσμα προς όλους μας. Να μην αφήσουμε την τραγωδία των Τεμπών να βουλιάξει στη λήθη. Να σταθούμε δίπλα στους ανθρώπους που ζητούν δικαιοσύνη. Να απαιτήσουμε από την Πολιτεία να σεβαστεί το ελάχιστο: την αλήθεια. Γιατί αν σήμερα είναι ο κύριος Ρούτσι, αύριο μπορεί να είναι κάποιος άλλος. Και αν μια κοινωνία αποδέχεται τη σιωπή, αν αποδέχεται την αδιαφάνεια, τότε τελικά αποδέχεται και την αδικία ως φυσική κατάσταση.
Ο Πάνος Ρούτσι δε ζητά χάρη. Δε ζητά προνόμιο. Ζητά να σπάσει το τείχος της σιωπής που υψώθηκε γύρω από τον θάνατο του παιδιού του. Και αν χρειάζεται να βάλει σε κίνδυνο τη ζωή του για να ακουστεί, αυτή είναι μια κατηγορία εναντίον όλων μας: των πολιτικών, των θεσμών, της κοινωνίας.
Η Ελλάδα θα κριθεί από το πώς θα σταθεί απέναντι σε αυτόν τον πατέρα. Αν θα τον αφήσει να λιμοκτονεί για την αλήθεια ή αν θα σεβαστεί το δικαίωμά του. Και η απάντηση που θα δοθεί, δε αφορά μόνο τις οικογένειες των Τεμπών. Αφορά το μέλλον όλων μας, τη σχέση μας με τη Δικαιοσύνη, τη Δημοκρατία και πάνω απ’ όλα με την ίδια την Ανθρωπιά.
