Henry Fonda: Μια κόλαση καλά κρυμμένη πίσω από δύο απέραντα μπλε μάτια

Γράφει ο Χρήστος Κάβουρας

Όποιος έχει δει τις ταινίες του ξέρει καλά ότι πρόκειται για ένα βλέμμα ιδιαίτερο. Ψυχρό, ατσάλινο και -παρότι μεγαλούργησε στην εποχή της ασπρόμαυρης οθόνης- μπλε σαν να είναι ανοιξιάτικος ουρανός και ταυτόχρονα τόσο βαθύ όσο τα σκοτεινότερα δωμάτια της ψυχής του. 

Ο Henry Fonda ήταν ο άντρας που δεν χρειαζόταν δεύτερη λήψη. Έμπαινε στο καρέ, έλεγε τη φράση, κι έγραφε ιστορία.

«One-Take Fonda», τον αποκαλούσαν και ήταν με διαφορά το ίνδαλμα του παλιού Χόλιγουντ. 

Αλλά πίσω από τα φώτα; Μια ζωή που θύμιζε πιο πολύ film noir παρά rom-com.

Γεννημένος σε μια κλειστή, αυστηρή χριστιανική οικογένεια το 1905, ο μικρός Henry μεγάλωσε χωρίς γιατρούς, με τρομερή καταπίεση και ακόμη περισσότερη εσωτερική μοναξιά. Δεν ήταν το πιο κοινωνικό παιδί, ήταν κοντός, ντροπαλός και έμαθε από νωρίς να μην δείχνει τα συναισθήματά του. Δεν τα έκρυβε, τα έθαβε. Και όπως φάνηκε, ήξερε να το κάνει πολύ καλά.

Το πρώτο φως ήρθε όταν τον έσπρωξε η μητέρα του Marlon Brando (!) να δοκιμάσει την τύχη του στο θέατρο. Εκεί ανακάλυψε το καταφύγιό του: μπορούσε να είναι οποιοσδήποτε, αρκεί να μην είναι ο εαυτός του. Η υποκριτική δεν ήταν τέχνη αλλά άμυνα. Ένα προσωπείο για να προστατεύεται. Και όπως αποδείχθηκε, ήξερε καλά τι έκανε.

Περίπου τότε, ο Henry ερωτεύτηκε και παντρεύτηκε την ηθοποιό Margaret Sullavan. Στα χαρτιά έμοιαζαν ως το τέλειο ζευγάρι. Στην πράξη; Ένα μάτσο «εκρήξεις». Εκείνος παγερός, εκείνη ηφαίστειο. Σ’ ένα από τα πιο επικά καβγαδάκια στην ιστορία του Χόλιγουντ, η Sullavan του έριξε ένα κανάτι παγωμένο νερό στο κεφάλι, επειδή τόλμησε να γκρινιάξει για τα πυροτεχνήματα της 4ης Ιουλίου.

Δύο μήνες μετά, ήταν λογικό να έρθει το διαζύγιο.

Μετά το χωρισμό, έγινε roommate του Jimmy Stewart (και οι δυο μαζί στην παραπάνω φωτογραφία). Αυτό του έδωσε ζωή και αυτοπεποίθηση, και έναν wingman για να κατακτήσει το Χόλιγουντ. Πάρτι, γυναίκες, ρόλοι, αλκοόλ. Ήταν η εποχή της απογείωσης, μέχρι που γνώρισε την Frances Ford Seymour, τη γυναίκα που θα τον παντρευτεί, θα του χαρίσει δύο παιδιά που μέχρι σήμερα κουβαλάνε το όνομά του.

Τη Jane και τον Peter Fonda. Τα παιδιά μπορεί να είναι ευλογία, στην πράξη όμως αυτός ο γάμος οδήγησε σ’ ένα προσωπικό δράμα χειρότερο από κάθε σενάριο.

Το πρόβλημα του Fonda ήταν ότι αγαπούσε εξωφρενικά τον εαυτό του ή απλώς δεν ήξερε να αγαπά τους γύρω του. Δεν ήξερε καν να λέει «σ’ αγαπώ» και η Frances το πλήρωσε ακριβά.

Ο γάμος τους μπορεί να ήταν και αυτό -στα χαρτιά- κάτι το υπέροχο, στην ουσία ήταν ένας αργός κατήφορος προς την καταστροφή. Μέχρι που εκείνος της ζήτησε διαζύγιο γιατί –κρατήσου– ήθελε να παντρευτεί την ερωμένη του. Εκείνη, ψυχολογικά διαλυμένη, μπήκε σε ψυχιατρική κλινική και λίγους μήνες μετά, αυτοκτόνησε.

Και τότε ο Henry έκανε κάτι που ακόμα στοιχειώνει την οικογένειά του: είπε στα παιδιά του πως η μητέρα τους πέθανε από καρδιά. Ούτε κηδεία, ούτε δάκρυ, ούτε εξήγηση. Η Jane Fonda έμαθε την αλήθεια από ένα περιοδικό σε μια αίθουσα αναμονής.

Απαιτούσε τελειότητα, δεν σήκωνε συναισθηματισμούς και απαιτούσε από τις γυναίκες του σπιτιού να φροντίζουν εκείνον και να μην τον ταράζουν. Όταν οι ρόλοι δεν του έβγαιναν όπως ήθελε, έσκαγε από μέσα. Και μια φορά, έφαγε και μπουνιά στο στόμα από τον σκηνοθέτη John Ford. Δεν αντέδρασε. Απλώς τον έσβησε από τη ζωή του. Για πάντα.

Ο Henry Fonda έζησε μια ζωή γεμάτη γυναίκες, δόξα, χειροκροτήματα και παγωμένες σιωπές. Αυτό άλλωστε αποδεικνύεται από τους εμφατικούς ρόλους του, οι οποίοι έγραψαν ιστορία. 

Από τον Jesse James (1939), στα Σταφύλια της Οργής (1940), τους 12 Ενόρκους (1957), το Κάποτε στη Δύση (1968), ενώ στο On Golden Pond (1981) κέρδισε το Όσκαρ Α' Αντρικού Ρόλου.

Στην κάμερα, ήταν τέλειος. Στο σπίτι πάλι, μια άβυσσος. Το Hollywood τον δημιούργησε σαν κάτι το μοναδικό, την ίδια ώρα όμως ήταν ένας άντρας που δεν ήξερε να είναι άνθρωπος. Ήταν πάντα ένας ρόλος.

Σαφώς και η ιστορία γράφει σήμερα για έναν ηθοποιό-μύθο, άξιο θαυμασμού. Έναν άντρα όμως που σίγουρα δεν πρέπει να τον ζηλεύεις.