Όταν ταξίδεψα στον πλανήτη «Κουρδιστό Πορτοκάλι»

Λες στον εαυτό σου «συγκεντρώσου ρε γαβ γαβ, μη χάνεσαι». Αλλά χάνεσαι, δε μπορείς, χαλάει το μυαλό σου. Ο κόσμος γύρω σου αλλάζει χρώματα, παγώνει και γεμίζει με ένα φως από κεριά. Σαν και αυτό που χρησιμοποίησε ο αγαπημένος σου σκηνοθέτης όλων των εποχών όταν σκηνοθετούσε το δράμα εποχής Barry Lyndon (1975).

Θυμάσαι κάτι τρομερά ξενύχτια χωρίς και λόγο και αιτία σε μια περίοδο εξεταστικής. Αντί να διαβάζεις τα καταραμένα τα «ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ» που έδινες για έβδομη φορά, όχι, εσύ εκεί, θα έκανες μεταμεσονύχτια προβολή με το Full Metal Jacket (1987). Θα βυθιζόμουν στη φρίκη του Βιετνάμ και “This is my rifle, this is my gun, this is for fight and this is for fun”. Στον παραλογισμό του πολέμου που σκιαγράφησε με κάθε αδρή λεπτομέρεια ο μεγαλοφυής κος Κιούμπρικ.

Η ώρα έχει περάσει και έχουν αρχίσει να βαράνε καμπάνες στο μυαλό σου, όλα έχουν πάει πίσω. Η ημέρα μάλλον καταστρέφεται, δε θα προλάβεις. Φωνές, κραυγές και οιμωγές μες στο κεφάλι σου. Αλλά σκατά, πάλι αλλού πάει το μυαλό. Πάλι φοιτητής, πάλι εξεταστική και πάλι εσύ με τις ταινίες του. Αιώνια πιστός. Αιώνια κολλημένος. Βάλε να παίζει «Η Οδύσσεια του διαστήματος» (1968) και φύγε σε κάτι μακρινά σύμπαντα που δεν έχει συναντήσει ξανά ποτέ ανθρώπινος νους. Χρόνια μετά θα καταλάβαινες πως το sci-fi σινεμά που τόσο αγαπάς, του χρωστάει λίγο έως πολύ την ύπαρξη του.

Στο τέλος, το παίρνεις απόφαση, τα παρατάς όλα. Και κοιτάς στο κενό με ένα δαιμονικό χαμόγελο στα χείλη. Οι συνάδελφοι σε κοιτάνε καλά καλά με ύφος «πάει το έκαψε το παλικάρι». Έχεις γυρίσει πια για τα καλά στην εφηβεία σου και στα πρώτα καψίματα με ταινίες.

Ήταν Άνοιξη, καλή ώρα σαν και τώρα. Ένα κυριακάτικο τραπέζι τρομερά βαρετό και εσύ ήθελες να πυροβολήσεις τα μυαλά σου στον αέρα. Καθόσουνα στην άκρη του του σαλονιού με τα μάτια καρφωμένα στο πάτωμα από τα νεύρα. Αλλαγή σκηνής: ένα φιλικό χτύπημα στην πλάτη, ένα συνωμοτικό χαμόγελο από αγαπημένο συγγενή, μία βιντεοκασέτα στα χέρια που σου την εμπιστευόταν σαν να είναι κειμήλιο και η ατάκα «για να μη δεις ξανά τον Σπάρτακο (1960) το Πάσχα».

Όχι ότι ήξερα ότι ήταν του Κιούμπρικ βέβαια, απλά τον έβλεπα φανατικά κάθε χρόνο μαζί με τους γονείς, σχεδόν σαν τελετή θρησκευτική. Πήρα τη βιντεοκασέτα στα χέρια, φύσηξα τη σκόνη από πάνω της λες και ήταν παλιό βιβλίο και την έβαλα να παίζει κατευθείαν –ιδανική ευκαιρία για να ξεφύγω από τα σόγια.

Καλώς τα παιδιά από τον πλανήτη «Κουρδιστό Πορτοκαλί» (1971). Καλημέρα βία, καλημέρα απουσία ορίων, γεια σου φριχτή ελευθεριότητα. Συμμορίες από εφήβους θεατρικά ντυμένες να πίνουνε γάλα, να ακούνε Μπετόβεν και να πλακώνουν στις κλωτσιές όποιον βρουν μπροστά τους σε μία φανταστική Μεγάλη Βρετανία που δεν υπήρξε ποτέ. Μια γενιά πιτσιρικάδων έτοιμοι να κατασπαράξουν το σύμπαν των μεγάλων.

Και ύστερα η τιμωρία· ο ιδρυματισμός· ύστερα «θα ηρεμήσεις και θα μπεις στη σειρά μικρέ». Η εκδίκηση απέναντι σε αυτούς που νόμιζαν ότι δε θα τους σταματήσει τίποτα. Πόσο γελασμένος είναι ο κεντρικός ήρωας από την ταινία, πόσο παραπλανημένος πως η ελευθεριότητα είναι ελευθερία και πως η ζωή δε θα σε τιμωρήσει όταν ξεπερνάς τα όρια.

Την είδα την ταινία, δύο φορές στα καπάκια back to back. Δύο προβολές εφτά με εννιά και εννιά με έντεκα, λες και ήμουν σε παλιό σινεμά. Έγινε από τότε μέχρι σήμερα η αγαπημένη μου ταινία όλων των εποχών, κάτι που δύσκολα βλέπω να αλλάζει στο μέλλον όσα χρόνια και να περάσουν.

Πέρασα τότε έφηβος μία περίοδο που πραγματικά έβλεπα τη ζωή με άλλο μάτι. Φανταζόμουν τον εαυτό μου να βάζει την άσπρη του στολή, να φοράει τα αρβυλάκια του και να μπαίνει στο σπίτι του ξιπασμένου ζάμπλουτου γείτονα. Να του τα κάνει λαμπόγυαλο όλα, να χουφτώνει τη γυναίκα του μπροστά στα μάτια του και να τον ρωτάει ειρωνικά «σου αρέσει παππούλη;». Σκεφτόμουν να κοπανάω αντιπαθέστατο συμμαθητή μου με δύναμη πάνω στα έδρανα ενώ τραγουδάω το “Singing in the Rain”. Πίστευα πως ακούγοντας Μπετόβεν και κάνοντας χωρίς λόγο τσαμπουκάδες θα βρω τη δικιά μου γη της επαγγελίας.

Ευτυχώς όλα αυτά τα έκανα στο μυαλό μου. Στον ύπνο μου και όχι στον ξύπνιο μου, γιατί αλλιώς προφανώς θα είχα πολύ παρόμοια τύχη με τον πρωταγωνιστή αφού καμία κοινωνία ποτέ δε συγχώρεσε αυτούς που από «τρέλα και εφηβεία εκπέσανε». Κράτησα όμως πολύ καλά στην καρδιά μου και στο μυαλό μου, κάτι που πιστεύω ότι πάντα αναζητούσε ο Κιούμπρικ στις ταινίες του. Μια αλήθεια που νομίζω ότι του τη χρωστάω και αν προσπαθούσα να τη συνοψίσω (μάλλον αποτυχημένα) θα πήγαινε κάπως έτσι: αν δεν γνωρίσεις τα όρια της ανθρώπινης ζωής, είναι πολύ απίθανο να καταφέρεις μία μέρα να βρεις την αλήθεια.

Ακολούθησε τον Γιώργο Ρομπόλα στο Facebook