Γυναίκες, ζάρια και αίμα - Η ακόλαστη ζωή του πάπα Ιωάννη ΙΒ'

«Ληστής, δολοφόνος και ανάξιος να εκπροσωπήσει Τον Χριστό στον παπικό θρόνο. Αυτός ο αποτρόπαιος που αποκαλούσε τον εαυτό του ιερέα, λέρωσε την καρέκλα του Αγίου Πέτρου για εννέα ολόκληρα χρόνια». Αυτές είναι οι ιστορικές αναφορές του Luie Marie de la Haye, υποκόμη του Cormenin, για τον πάπα Ιωάννη τον 12ο (ας τον λέμε απλά Ιωάννη), ηγέτη των Παπικών Κρατών από το 955 ως το 964, ο οποίος έδειξε ότι ακόμη και με το δαχτυλίδι του Ψαρά στο δάχτυλο, υπάρχει χρόνος για να περάσεις καλά. Ή μάλλον να περάσεις μόνο καλά.

Οι ιστορικοί των αναφέρουν ως έναν από τους χειρότερους πάπες στην ιστορία, μέσα από ίντριγκες, δολοφονίες και φυσικά ακολασίες, που έδωσαν στους μετέπειτα ιστορικούς του 20ου αιώνα τον όρο papal pornocracy για να επεξηγήσουν τον ακρογωνιαίο λίθο των συνήθειών του – επεξηγώντας με αυτόν τον τρόπο, γιατί οι καθολικοί ιστορικοί εκείνης της εποχής, αναφερόντουσαν σε εκείνη την εποχή της διακυβέρνησης του, ως saeculum obscurum, δηλαδή τον σκοτεινό αιώνα.

Την εποχή του Ιωάννη, η αυτοκρατορία των Καρολιγγείων που προστάτευε τα συμφέροντα των παπικών κρατών και τους ηγεμόνες της, είχε χαθεί για πολλά χρόνια. Ήταν οι μεγάλες ιταλικές οικογένειες που έλεγχαν τη Ρώμη και στήριζαν τον εκάστοτε καρδινάλιο αναλόγως με τα συμφέροντά του. Πριν φτάσουμε στην κυριαρχία του Ιωάννη πρέπει να μιλήσουμε για την Μαροζία, κόρη του κόμη Θεοφύλακτου από το Τούσκουλο της Ιταλίας, η οποία ήταν ερωμένη του πάπα Σέργιου του 3ου και η οποία λέγεται πως αυτή ήταν που έκανε κουμάντο από το θρόνο της Ρώμης. Άλλωστε κατάφερε να βάλει στο θρόνο ακόμα δύο (τον Αναστάσιο τον 3ο και τον Λάνδων), πριν καταφέρει και φυλακίσει έναν ακόμη, τον Ιωάννη τον 10ο ενώ λέγεται πως ενορχήστρωσε και τη δολοφονία του. Όλα αυτά, για να βάλει στο θρόνο τον γιο που είχε αποκτήσει με τον πάπα Σέργιο τον 3ο, ο οποίος πήρε τον θρόνο το 921 και ονομάστηκε Ιωάννης 11ος. Στη συνέχεια, για να αποφύγει και τυχόν κατηγορίες, παντρεύτηκε τον Ουγό της Προβηγκίας που χρίστηκε βασιλιάς της Ιταλίας.

Όμως η Μαροζία είχε έναν ακόμη γιο, τον Αλβερίκο (ή Αλμπέρικ) τον 2ο, ο οποίος ήταν δούκας του Σπολέτο και δεν του άρεσε καθόλου που δεν είχε συμπεριλφθεί σε μεγαλύτερη θέση επιρροής. Το 932, ο Αλμπέρικ οδήγησε έναν εξαγριωμένο όχλο στο Castel Sant’ Angelo και καθαίρεσε την μητέρας του και τον πατριό του από την εξουσία. Ο Αλμπέρικ κράτησε την Ρώμη για 20 χρόνια, αλλά νωρίτερα το 937, απέκτησε ένα γιο με μία από τις ερωμένες του που τον ονόμασε Οκταβιανό – από τον ανιψιό του Ιουλίου Καίσαρα, τον γνωστό αυτοκράτορα Αύγουστο. Το 954, ο ετοιμοθάνατος βασιλιάς έβαλε πατριάρχες, πολιτικούς, καρδινάλιους αλλά ακόμη και τον τότε πάπα Αγαπητό τον 2ο, να ορκιστούν στα οστά του Αγίου Πέτρου ότι ο επόμενος που θα βρισκόταν στο θρόνο του Βατικανού, θα ήταν ο γιος του ο Οκταβιανός. Η αριστοκρατία της Ρώμης κράτησε την υπόσχεση της. Δυστυχώς.

Σίγουρα το μυαλό όλων πηγαίνει στο Young Pope και τον Jude Law, αλλά ο Οκταβιανός ήταν και στ’ αλήθεια πολύ νέος για πάπας. Με το ζόρι 18 χρονών. Όπως κάθε αριστοκράτης της εποχής, ο 18χρονος, πλέον Ιωάννης 12ος, έκανε όλα όσα έκαναν και οι υπόλοιποι νεαροί της εποχής του. Έπαιζε ζάρια, έπινε και έκανε σεξ – και προφανώς δεν είχε κανένα ενδιαφέρον για την Εκκλησία και θέματα που αφορούσαν την οικουμένη. Φυσικά, θα μπορούσε να είχε μεγαλώσει και εκπαιδευτεί για αυτό το θέμα όπως χιλιάδες μοναχοί και ιερείς της εποχής. Αλλά ο Οκταβιανός δεν ήταν ένας από αυτούς και σίγουρα δεν έγινε Αύγουστος. Για την ακρίβεια, στα εννιά χρόνια που διακυβέρνησε σύμφωνα με τους ιστορικούς, δεν κατέστρεψε μόνο τους εκκλησιαστικούς θεσμούς αλλά και την ίδια τη Ρώμη, ξοδεύοντας αδιανόητα ποσά για το απαιτητικό lifestyle που ακολουθούσε. Το παλάτι του γέμισε με πόρνες και παντρεμένες γυναίκες με τις οποίες έκανε πλέον ανοιχτά σεξ χωρίς να κρύβεται, μία από τις αγαπημένες του ερωμένες λάμβανε ως δώρα θησαυρούς που είχε στην κατοχή της η εκκλησία, ενώ μάλιστα έμεινε και έγκυος από τον ίδιο. Υπήρχαν μάλιστα αναφορές ότι έβαζε να απαγάγουν γυναίκες οι οποίες ερχόντουσαν ως προσκυνήτριες στη Ρώμη, για να τις φέρουν στο παλάτι του. Όμως το 960 ένας άλλος κίνδυνος πλησίαζε από το Βορρά. Είχε το όνομα Βερεγγάριος και ήταν ο ανιψιός του Ουγού της Προβηγκίας, που ερχόταν ως πλέον βασιλιάς της Ιταλίας για να βάλει τον 18χρονο πάπα στη θέση του. Με τα ταμεία άδεια, ο Ιωάννης αναγκάστηκε να ζητήσει την βοήθεια του αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, Όθωνα, και μετέτρεψε τη Ρώμη σε ακόμη ένα προτεκτοράτο. 

Ο Όθων εκπροσωπούσε τα ακριβώς αντίθετα από το νεαρό πάπα. Εκτός από εμπειρία, είχε καταφέρει να μετατρέψει την αυτοκρατορία σε μία καλοστημένη μηχανή, κάνοντας την Γερμανία υπολογίσιμη δύναμη και νικώντας όλους τους εχθρούς του. Λέγεται μάλιστα πως σαν άνθρωπος ήταν ευγενής και ήταν υπερασπιστής του χριστιανικού τρόπου ζωής. Θέλοντας να αναγεννήσει την αυτοκρατορία του Καρλομάγνου, ο Όθων δέχτηκε να αντιμετωπίσει τον Βερεγγάριο και έτσι, τον Φεβρουάριο του 962, γονάτισε μπροστά στο νεαρό πάπα για να στεφθεί αυτοκράτορας. Τον λιγοστό χρόνο που έμεινε στη Ρώμη, έγινε μάρτυρας των οργίων του Ιωάννη και λέγεται πως έφυγε αηδιασμένος προτιμώντας το πεδίο της μάχης από τις ακολασίες του παλατιού.

Το επόμενο λάθος του πάπα, ήταν να πιάσει φιλίες με τον Άνταλμπερτ, το γιο του Βερεγγάριου, του ανθρώπου με τον οποίο ο αυτοκράτορας Όθων βρισκόταν πλέον σε πόλεμο. Φοβούμενος επίσης τις νίκες του Όθωνα και την επιρροή του, όχι μόνο συμμάχησε με τον Άνταλμπερ αλλά ζήτησε και την βοήθεια του αυτοκράτορα του Βυζαντίου, Κωνσταντίνου του 7ου (ο Πορφυρογέννητος). Ο Όθων έμαθε για τις συμμαχίες και έστρεψε τον στρατό του πίσω στη Ρώμη, όπου ο νεαρός πάπας το είχε ήδη σκάσει με τις ερωμένες του και τα πλούτη. Ο αυτοκράτορας έμαθε από πρώτο χέρι τις ακολασίες που συνεχιζόντουσαν, καθώς και ένα ακόμη μακρύ κατηγορητήριο που οι ιστορικοί αναφέρουν πως ενδεχομένως να ήταν και υπερβολικό και το οποίο στόχευε στην καταδίκη του νεαρού πάπα. Μεταξύ άλλων περιλάμβανε προπόσεις στο διάολο, επικλήσεις σε αρχαίες θεότητες κατά την διάρκεια τυχερών παιχνιδιών, εμπρησμοί, βιασμοί αλλά και ότι τύφλωσε έναν ιερέα και σκότωσε έναν καρδινάλιο αφού πρώτα τον ευνούχισε.

Ο Όθων ζήτησε από τον Ιωάννη να παραστεί (δύο φορές) ώστε να λογοδοτήσει για τα εγκλήματά του, αλλά ο νεαρός πάπας τον απείλησε με αφορισμό. Ο αυτοκράτορας τότε τον κήρυξε έκπτωτο και τον Δεκέμβριο του 963 ανέβηκε στο θρόνο του Αγίου Πέτρου ο πάπας Λέοντας ο 8ος. Σε αυτό το σημείο ο Όθων εγκατέλειψε την Ρώμη και πίστεψε ότι η εκλογή του νέου πάπα θα ήταν αρκετή. Έκανε λάθος και τον Φεβρουάριο του 964, ο Ιωάννης επέστρεψε για τον θρόνο του. Και είχε σκοπό να μην αφήσει κανένα κληρικό ασυγχώρητο.

Οι εχθροί του Ιωάννη κατά την επιστροφή του στη Ρώμη σίγουρα δεν πέρασαν καλά. Ο πρώην πάπας έκοψε γλώσσες και αυτιά, δάχτυλα και μύτες. Αφόρισε τον πάπα Λέοντα που το έσκασε για να βρει τον αυτοκράτορά του και ακύρωσε κάθε απόφαση της συνόδου. Ωστόσο θα χαιρόταν το θρόνο του μόλις για μερικούς μήνες, καθότι πέθανε αιφνίδια τον Μάιο του 964. Το πώς πέθανε είναι κάτι στο οποίο οι ιστορικοί αντιφάσκουν μέχρι και σήμερα. Κάποιοι λένε πως έπαθε εγκεφαλικό την ώρα του σεξ και άλλοι ότι πέθανε από εσωτερική αιμορραγία όταν τον ξυλοκόπησε ο σύζυγος μιας γυναίκας που είχε κάνει ερωμένη του.

Απ’ ότι φαίνεται ωστόσο πέθανε με τον ίδιο τρόπο που ξεκίνησε η άνοδός του στο θρόνο. Με σεξ και αίμα. Όλα αυτά σε ηλικία μόλις 27 ετών, αφήνοντας τη Ρώμη με αδιανόητα χρέη και έναν πάπα που θα ήθελε να ξεχάσει.

Πηγές:

John Julius Norwich - The Popes A History (2011) 
Brenda Ralph Lewis - Dark History of the Popes : Vice, Murder and Corruption in the Vatican (2009)